اُفت در مشارکت، باخت در اخلاق

به گزارش اورزو، متن پیش رو گزارش نورنیوز از وضعیت اخلاق سیاسی در رقابت‌های انتخاباتی نامزدها و ستادهایشان است که در ادامه می‌توانید بخوانید؛ سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری به جمعه پیش رو موکول شده و طبعا در چند روز باقی مانده، رقابت‌های انتخاباتی صریح‌تر، شفاف‌تر و جدی‌تر از مرحله اول پیش خواهد رفت. جدی‌تر و صریح‌تر شدن مواضع نامزدها، همزمان که شور و شوق انتخاباتی را بیشتر می‌کند و چه بسا به شناخت بیشتر و انتخاب بهتر مدد برساند، بالقوه می‌تواند آسیب‌هایی را نیز به دنبال داشته باشد. شاید در صدر این آسیب‌های محتمل، نادیده گرفتن اخلاق سیاسی از سوی نامزدها یا ستادها و طرفداران و حتی عوامل دخیل در برگزاری انتخابات باشد.

به نظر می‌رسد که در مجموع می‌توان به رفتار نامزدها در مرحله اول نمره قابل قبولی داد یا حداقل کارنامه دو نامزد راه یافته به مرحله دوم یعنی مسعود پزشکیان،  نامزد مورد حمایت اصلاح طلبان و اعتدالیون و سعید جلیلی نامزد مورد حمایت اصول گرایان را به لحاظ مراعات قواعد اخلاقی رقابت‌ها مثبت ارزیابی کرد. این ادعا البته فارغ از مواضع و برنامه‌های انتخاباتی آنهاست. سابقه فعالیت‌های سیاسی و اجرایی آنها در گذشته هم موید چنین ادعایی است که باز فارغ از قضاوت درباره مواضع‌شان، انسان‌های اخلاق مداری بوده اند یا حداقل مورد برجسته ای از بی اخلاقی از آنها سر نزده است. از این منظر هر دو نامزد را می‌توان نماینده وجهه اخلاقی جامعه ایران خواند؛ جامعه ای که با وجود برخی چالش‌های اجتماعی و بروز ناهنجاری‌های اجتماعی در آن، اخلاق همچنان جایگاه مستحکمی‌در آن دارد و روی خوشی هم به چهره‌ها یا سیاستمداران و مسئولان بی توجه به اخلاق نشان نمی‌دهد. جای امیدواری است که این حسن اخلاق دو نامزد ادامه دار باشد و نه تنها در چند روز باقی مانده تا روز رای گیری بلکه  بعد از انتخابات و در مواجهه‌های بعدی به عنوان پوزیسیون و اپوزیسیون هم جاری و ساری باشد.

با این حال به اقتضای حساس شدن انتخابات و فشرده شدن رقابت آنهم بین نامزدهایی که گفتمان‌های کاملا متفاوتی را نمایندگی می‌کنند، رفتارهای نسنجیده و غیر قابل دفاعی از سوی اعضای ستادها به چشم آمده که اگر نسبت به رفع آن اهتمام نشود، چه بسا سرمنشاء اوج گرفتن بی اخلاقی شود. قاعدتا تشدید بی اخلاقی هم ذهن و تمرکز نامزدها و ستادها را به هم می‌زند و هم اثر سویی در جامعه مخاطب خواهد گذاشت.

  عیار اخلاق، مولفه قابل توجهی نزد ایرانیان در محک گزینه‌های سیاسی است.  بنابراین شایسته است که کمپین‌های انتخاباتی به این مهم اهتمام داشته باشند. توصیف رقیب یا طرفداران او با کلمات و تعابیر مغایر با فرهنگ اخلاقی جامعه یادآور تجربه‌های هزینه ساز نمونه‌های مشابه در سالهای گذشته است. بنابر این به کار بردن اصطلاحاتی همچون « پسماند» و «دور ریز» یا « ادامه جبهه کفر و استعمار» از سوی رئیس ستاد یکی از نامزدها برای توصیف کمپین انتخاباتی رقیب، به هیچ وجه قابل دفاع نیست و حتما مغایر با فرهنگ اخلاق مدار ایرانی- اسلامی‌و البته توصیه‌های مکرر رهبر معظم انقلاب است. همچنان که خطاب کردن طرف مقابل با عناوینی  همچون « خشک مغر»، « متحجر » و «طالبانی» نیز چنین حکمی‌دارد.

بی اخلاقی یا اخلاق مداری البته دامنه فراخ تری از کلام و ادبیات نامزدها یا اعضای ستادها و طرفداران و سیاسیون و مسئولان دارد. خارج شدن از چارچوب‌های قانونی و عرفی هم می‌تواند نشانه‌هایی برای خروج از چارچوب اخلاق مدارانه  باشد. چنانکه دادن وعده‌های اصطلاحا فضایی و غیر عملیاتی و به تعبیر عوامانه آن عجیب و غریب، آن هم از سوی نامزدهایی که هم خودشان و هم طرفدارانشان می‌دانستند تا پایان راه ماندگار نیستند، محل تامل است و باز قابل تامل تر اینکه همین نامزدها در ادامه راه به کمپین انتخاباتی نامزدی می‌پیوندند که نسبت به رعایت اخلاق اهتمام داشته است. این پیوستن‌ها آیا تاثیر مثبتی در سبد رای آن نامزد خواهد داشت؟  

  فردای انتخابات نه پایان راه که اتفاقا آغاز یک مسیر جدید است هم برای برندگان و هم بازندگان نتیجه رقابت. تداوم رفتارهای اخلاق مدارانه اقتضا می‌کند که نامزدها و ستادها به دغدغه‌های اعلامی‌خود برای اعتلای ایران و تلاش برای گره گشایی در جهت رفع مشکلات پایبند باشند و این سیاست‌ها و مواضع اعلامی‌را در عرصه عمل به منصه ظهور برسانند. اتخاذ رویکردهای همگرایانه و جایگزین کردن آن با سیاست‌های تقابلی و هم افزایی توانمندی‌های مختلف برای بهبود وضعیت، انتظاری است که مردم از هر دو طرف رقابت دارند چنانکه البته این انتظار از دیگر نهادهای کشور هم می‌رود. فردای انتخابات زمان انتقام گیری، سنگ اندازی، تحقیر طرف مقابل و طرد و نادیده گرفتن اقلیت از سوی اکثریت نیست. و از قضا فردای انتخابات، معیار و سنجه مناسبی است برای عیار سنجی مواضع و سیاست‌های اعلامی‌نامزدها و ستادهایشان. مردم تمکین یا عدم تمکین به آن مواضع اعلامی‌را بر اساس متر و معیارهای اخلاقی هم قضاوت خواهند کرد. این نه اولین و نه آخرین انتخابات است.

بیراه نیست اگر گفته شود هر چه پیوست رعایت اخلاق ضمیمه سیاست‌ها و برنامه‌های مسئولان و نهادها و گروه‌ها و چهره‌های سیاسی باشد، افکار عمومی‌هم با رغبت بیشتری میل به حضور و مشارکت عمومی‌خواهند داشت. مردم مهم ترین سرمایه اجتماعی دولت هستند و البته عیان است که این سرمایه اجتماعی لطماتی خورده و گلایه مندی و نارضایتی به شکل آشکاری خود را در کیفیت مشارکت انتخاباتی مرحله اول بروز داده است. درواقع ما با یک زنجیره بهم پیوسته مواجهیم، زنجیره ای که حلقه‌های آن اعتماد، امید، و سرمایه اجتماعی است. با تقویت اعتماد و امید می‌توان به احیای سرمایه اجتماعی رسید.

ادعای بیجایی نیست اگر گفته شود که ترمیم و تقویت سرمایه اجتماعی شاید مهمترین اولویت دولت آینده باشد البته با همکاری و همراهی دیگر نهادهای حاکمیت. در این مسیر ترمیم، حتما سیاست‌ها و برنامه‌های مختلفی را می‌توان ردیف کرد از جمله اهتمام داشتن به همین دغدغه اخلاق مدارانه. اما شاید در کوتاه مدت ضرورت اساسی تر توجه به بهبود وضعیت اقتصادی و معیشت مردم باشد. در آموزه‌های مذهبی هم تاکید شده است که تنگ دستی و فقر ارتباط معناداری با ایمان و اخلاق دارد یا به تعبیر مولانا « آدمی‌اول اسیر نان بود.»

پایان خبر اورزو