نکات ایمنی و نگهداری قالب‌های جوشی در پروژه‌های بتن ریزی

قالب‌های جوشی یکی از انواع قالب‌های رایج در پروژه‌های بتن ریزی هستند که به دلیل دوام و کارایی بالا، به ویژه در پروژه‌های بزرگ و پیچیده مورد استفاده قرار می‌گیرند. این قالب‌ها نقش مهمی در تسریع فرآیند بتن ریزی و بهبود کیفیت نهایی سازه‌های بتنی دارند. با این حال، استفاده و نگهداری صحیح از قالب‌های جوشی نه تنها به بهبود کارایی پروژه کمک می‌کند، بلکه به حفظ ایمنی کارگران و جلوگیری از خطرات نیز منجر می‌شود. در این مقاله به بررسی نکات ایمنی و راهکارهای نگهداری صحیح قالب‌های جوشی خواهیم پرداخت.

کاربردهای قالب جوشی در پروژه‌های بتن ریزی

قالب‌های جوشی به دلیل مقاومت بالا و قابلیت تحمل وزن و فشار بتن تازه، در بسیاری از پروژه‌های بتنی استفاده می‌شوند. از این قالب‌ها می‌توان در ساخت دیوارها، ستون‌ها، سقف‌ها و حتی پل‌های بتنی بهره برد. این قالب‌ها به دلیل اتصال قوی قطعات با جوشکاری، برای اجرای سازه‌هایی که نیاز به دقت بالا و تحمل فشار زیاد دارند، بسیار مناسب هستند.

مزایای استفاده از قالب جوشی نسبت به سایر قالب‌های بتن

استفاده از قالب‌های جوشی در مقایسه با قالب‌های مدولار و سایر انواع قالب‌های بتنی دارای مزایای متعددی است. از جمله این مزایا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استحکام بیشتر: جوش‌های قوی بین قطعات مختلف قالب‌ها، باعث افزایش استحکام و دوام قالب در مقابل فشارهای بتن می‌شود.
• طول عمر بالا: قالب‌های جوشی در برابر خوردگی و آسیب‌های ناشی از استفاده مکرر مقاوم‌تر هستند، که این ویژگی باعث افزایش طول عمر آنها می‌شود.
• دقت بالا: قالب‌های جوشی به دلیل تثبیت دقیق قطعات، باعث کاهش خطاهای ابعادی و افزایش دقت در اجرای سازه‌های بتنی می‌شوند.
• استفاده مکرر: این قالب‌ها قابلیت استفاده مجدد در پروژه‌های مختلف را دارند و می‌توان آنها را بارها و بارها بدون افت کیفیت به کار گرفت.

نکات ایمنی هنگام استفاده و بتن ریزی در قالب جوشی

رعایت نکات ایمنی هنگام استفاده از قالب‌های جوشی، به خصوص در زمان بتن ریزی، از اهمیت زیادی برخوردار است. عدم رعایت این نکات می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی به کارگران، خرابی تجهیزات و تاخیر در پروژه شود. در ادامه، به صورت تفصیلی‌تر نکات ایمنی مهم در هنگام استفاده از قالب‌های جوشی را بررسی می‌کنیم:

1. بررسی جوش‌ها قبل از بتن ریزی

یکی از اصلی ترین اقدامات قبل از شروع بتن ریزی، اطمینان از سلامت جوش‌های قالب‌ها است. هرگونه ترک یا ضعف در جوش‌ها می‌تواند منجر به نشت یا جابجایی قالب در زمان بتن ریزی شود که این امر باعث تخریب سازه و افزایش هزینه‌های تعمیرات خواهد شد. نکات اصلی در این زمینه عبارتند از:

• بازرسی چشمی و فنی: پیش از هر بار استفاده، جوش‌های قالب باید از نظر وجود ترک، شکستگی یا ضعف مورد بررسی قرار گیرند. در صورت مشاهده هرگونه نقص، قالب نباید مورد استفاده قرار گیرد تا زمانی که جوش‌ها به درستی ترمیم شوند.
• تست مقاومت جوش: اگر پروژه به خصوصی، نیازمند بارگذاری سنگین بر روی قالب‌ها باشد، ممکن است نیاز به انجام تست‌های فنی مانند آزمون‌های غیر مخرب (NDT) برای اطمینان از کیفیت جوش‌ها باشد.

2. استفاده از تجهیزات حفاظتی

کارگران در محیط‌های ساختمانی همیشه در معرض خطرات مختلف قرار دارند و استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب یکی از ملزومات اساسی است. در حین نصب و استفاده از قالب‌های جوشی، نکات زیر باید رعایت شوند:

• کلاه ایمنی: برای محافظت از سر کارگران در برابر برخورد با اشیاء سنگین و سقوط مصالح.
• دستکش‌های کار: استفاده از دستکش‌های مقاوم به برش برای جلوگیری از بریدگی‌ها و آسیب‌های ناشی از برخورد با لبه‌های تیز قالب‌ها.
• عینک حفاظتی: برای محافظت از چشم‌ها در برابر گرد و غبار، تراشه‌های فلزی.
• کفش‌های ایمنی: برای جلوگیری از آسیب به پاها در صورت افتادن قالب یا مصالح.

3. حمل و نقل صحیح قالب‌ها

قالب‌های جوشی، به دلیل وزن بالا و ساختار محکم خود، نیاز به حمل و نقل با دقت بالا دارند. برای جلوگیری از وقوع حوادث حین جابجایی قالب‌ها، نکات زیر را باید در نظر گرفت:

• استفاده از جرثقیل و بالابرها: به‌دلیل وزن سنگین قالب‌ها، از تجهیزات مکانیکی مانند جرثقیل و بالابرهای مناسب برای جابجایی استفاده شود. 
• تثبیت قالب‌ها در حین حمل‌ و نقل: قالب‌ها باید به خوبی بر روی وسایل حمل و نقل تثبیت شوند تا از جابجایی ناگهانی آنها در حین حرکت جلوگیری شود.

4. تثبیت و تراز کردن قالب‌ها قبل از بتن‌ریزی

تثبیت صحیح قالب‌های جوشی یکی از اصلی ترین عوامل جلوگیری از حرکت یا تغییر شکل قالب‌ها در هنگام بتن ریزی است. این کار به صورت زیر انجام می‌شود:

• استفاده از پیچ و مهره‌های مناسب: قالب‌ها باید با استفاده از پیچ‌ها و بست‌های قوی در جای خود تثبیت شوند. هرگونه شل بودن یا عدم تثبیت صحیح می‌تواند باعث تغییر شکل قالب در حین بتن ریزی و ایجاد ترک در سازه شود.
• تراز کردن دقیق قالب‌ها: قبل از شروع بتن ریزی، قالب‌ها باید به دقت تراز شوند تا از جریان صحیح بتن و توزیع یکنواخت آن در داخل قالب اطمینان حاصل شود. این امر از ایجاد حفره‌ها و نقاط ضعف در سازه جلوگیری می‌کند.
• تقویت نقاط اتصال: در پروژه‌های سنگین، به خصوص جایی که بتن با وزن زیاد اعمال می‌شود، لازم است که اتصالات جوشی و محل‌های بحرانی قالب تقویت شوند تا فشار وارده را تحمل کنند.

5. رعایت فاصله ایمنی در هنگام بتن ریزی

در حین فرآیند بتن ریزی، فاصله ایمنی بین کارگران و محل تخلیه بتن باید رعایت شود. بتن تازه به دلیل وزن و فشار زیادی که ایجاد می‌کند، می‌تواند باعث جابجایی قالب‌ها شود. کارگران نباید در نزدیکی محل‌های تخلیه بتن قرار بگیرند تا از خطرات احتمالی ناشی از جابجایی ناگهانی قالب یا پرتاب مصالح جلوگیری شود.

6. کنترل و نظارت مداوم در زمان بتن ریزی

در هنگام بتن ریزی، نظارت مداوم بر فرآیند اجرای کار ضروری است. سرپرستان باید:

• نظارت بر توزیع بتن: به طور مداوم بررسی کنند که بتن به طور یکنواخت و با فشار مناسب در داخل قالب‌ها جریان داشته باشد.
• کنترل استحکام قالب‌ها: هرگونه حرکت یا لرزش غیرعادی در قالب‌ها باید بلافاصله بررسی و برطرف شود.
• کنترل بر روش‌های ویبره کردن بتن: ویبره کردن بیش از حد یا نامناسب بتن می‌تواند باعث جابجایی قالب‌ها یا تغییر شکل آنها شود، بنابراین این فرآیند باید با دقت انجام شود.

7. بررسی وزن مجاز بتن و فشار جانبی

بتن تازه ریخته شده فشاری زیاد بر روی قالب‌های جوشی ایجاد می‌کند. این فشار جانبی ممکن است به خصوص در پروژه‌های بزرگ به نقاط ضعف در قالب منجر شود. لذا، ضروری است تا در زمان بتن ریزی به موارد زیر توجه شود:

• محاسبه دقیق فشار بتن: قبل از شروع بتن ریزی، باید فشارهای احتمالی ناشی از وزن بتن محاسبه و بررسی شود تا قالب‌ها توان تحمل این فشار را داشته باشند.
• استفاده از تقویت کننده‌ها: در صورتی که محاسبات نشان دهد قالب‌ها توان تحمل فشار جانبی را ندارند، باید از تقویت کننده‌ها یا قالب‌های کمکی برای افزایش پایداری استفاده شود.

نکات کلیدی نگهداری از قالب‌های جوشی

نگهداری صحیح از قالب‌های جوشی باعث افزایش طول عمر و حفظ کارایی آنها در طول زمان می‌شود. برخی از نکات کلیدی برای نگهداری از این قالب‌ها عبارتند از:

1- تمیز کردن پس از هر بار استفاده: پس از هر بتن ریزی، قالب‌ها باید به دقت از هرگونه باقی مانده بتن و مواد زائد پاکسازی شوند تا از تجمع مواد در طولانی مدت و کاهش کارایی قالب‌ها جلوگیری شود.

2- بازرسی منظم جوش‌ها: تمامی جوش‌های قالب باید به صورت دوره‌ای بررسی و در صورت مشاهده هرگونه ترک یا خرابی، فوراً تعمیر شوند.

3- نگهداری در شرایط مناسب: قالب‌ها باید در محیط‌های خشک و بدون رطوبت نگهداری شوند تا از زنگ زدگی و خوردگی جلوگیری شود.

4- تعمیر و سرویس منظم: قطعات قالب‌های جوشی که دچار ساییدگی و فرسودگی شده‌اند باید تعویض یا تعمیر شوند تا از کاهش کیفیت بتن ریزی جلوگیری گردد.

قالب‌های جوشی یکی از مهم‌ترین تجهیزات در اجرای پروژه‌های بتن ریزی هستند که استفاده صحیح از آنها می‌تواند تاثیر زیادی بر کیفیت نهایی سازه‌های بتنی داشته باشد. رعایت نکات ایمنی در هنگام استفاده و همچنین نگهداری صحیح از این قالب‌ها، به افزایش کارایی، کاهش هزینه‌ها و حفظ ایمنی کارگران منجر می‌شود. به همین دلیل، لازم است تا تمامی فعالان در حوزه ساخت و ساز با نکات ایمنی و روش‌های نگهداری این قالب‌ها آشنا باشند و آنها را به درستی در پروژه‌های خود به کار گیرند.

منبع: https://tanhapoulad.com/welding-formwork/