مهریه ۱۴ سکه تصویب شد؟

مهریه ۱۴ سکه به معنای «قانون» مصوب مجلس نیست، بلکه بیشتر یک رویه قضایی و بخشنامه ای است که بر نحوه اجرای مهریه های معین تاثیر می گذارد و ابهامات زیادی را در پی داشته است. این موضوع می تواند سرنوشت مالی بسیاری از زوجین، از کسانی که تازه قصد ازدواج دارند تا آنهایی که سال هاست زندگی مشترکشان را آغاز کرده اند یا درگیر دعاوی خانوادگی شده اند، تحت تاثیر قرار دهد.

در دنیای پیچیده روابط خانوادگی، مهریه همواره موضوعی حساس و پربحث بوده است. شاید کمتر موضوعی باشد که این چنین بر تصمیمات مهم زندگی افراد سایه افکنده باشد. داستان مهریه ۱۴ سکه نیز از همین دست است؛ خبری که به گوش بسیاری رسیده و سوالات بی شماری را در ذهن ها ایجاد کرده است. آیا واقعاً چنین قانونی تصویب شده؟ اگر بله، چه معنایی برای زندگی مشترک ما خواهد داشت؟

اینجا قصد داریم در دل این ابهامات گام برداریم و با زبانی ساده و برگرفته از تجربه، واقعیت های حقوقی پشت این ماجرا را روشن کنیم. در این مسیر، با جنبه های گوناگونی از این رویه قضایی آشنا خواهیم شد؛ از تفاوت های بنیادین آن با یک «قانون» مصوب گرفته تا جزئیات مالیاتی و نحوه تاثیر آن بر مهریه های قدیمی. این سفر آگاهی بخش، فرصتی است تا با دیدگاهی شفاف و واقع بینانه، به ابعاد مختلف مهریه ۱۴ سکه نگاه کنیم و برای تصمیم گیری های آگاهانه تر در مسیر زندگی، خود را مجهز سازیم.

واقعیت پشت مهریه ۱۴ سکه – تبیین حقوقی و ابهام زدایی

زمانی که صحبت از مهریه ۱۴ سکه به میان می آید، اولین چیزی که شاید به ذهن بسیاری می رسد، تصویب یک قانون جدید در مجلس است که سقف مهریه را تعیین کرده باشد. اما واقعیت کمی پیچیده تر و ظریف تر از این تصور است. این موضوع نه یک قانون به معنای مصوب و لازم الاجرای مجلس، بلکه بیشتر یک رویه قضایی و بخشنامه ای است که از سوی قوه قضائیه برای ساماندهی به پرونده های مهریه و کاهش آمار زندانیان آن، اتخاذ شده است. این تفاوت، کلید درک بسیاری از ابهامات پیرامون این موضوع است.

مفهوم ۱۴ سکه در نظام حقوقی ایران چیست؟ (تفاوت قانون، بخشنامه و رویه قضایی)

برای درک دقیق ۱۴ سکه، باید نگاهی به تفاوت های میان قانون، بخشنامه و رویه قضایی بیندازیم. قانون، مصوب مجلس شورای اسلامی است و پس از طی مراحل قانونی و تایید شورای نگهبان، برای همه افراد لازم الاجرا می شود. اما ۱۴ سکه در واقع حاصل یک رویه قضایی است که بر اساس بخشنامه ها و دستورالعمل های داخلی قوه قضائیه شکل گرفته است.

این بخشنامه ها، بیشتر به قضات و مراجع قضایی، راهنمایی هایی برای نحوه رسیدگی به پرونده های مهریه ارائه می دهند تا تعادلی میان حقوق زوجین و واقعیت های اقتصادی جامعه برقرار شود. این رویه، به خصوص در سال های اخیر با توجه به افزایش چشمگیر قیمت سکه و مشکلات عدیده ای که برای مردان در پرداخت مهریه های سنگین به وجود آمده بود، اهمیت دوچچندانی پیدا کرده است. هدف اصلی این بخشنامه ها، تعدیل اقتصادی و کاهش آمار زندانیان مهریه بوده تا مبادا بنیان خانواده ها به دلیل فشارهای مالی غیرمنطقی، بیش از پیش دچار تزلزل شود. این تلاش ها، اگرچه ممکن است برای برخی ناعادلانه به نظر برسند، اما در پی ایجاد یک راه حل میانی برای مشکلات موجود در سیستم قضایی هستند.

مهریه ۱۴ سکه یک قانون به معنای مصوب مجلس نیست، بلکه یک رویه قضایی و بخشنامه ای است که از سوی قوه قضائیه برای ساماندهی به پرونده های مهریه و کاهش آمار زندانیان آن اتخاذ شده است.

تفاوت اصلی بین سقف ۱۴ سکه و سقف ۱۱۰ سکه (امکان جلب)

یکی از بزرگترین سردرگمی ها در بحث مهریه، درک تفاوت میان سقف ۱۴ سکه و سقف ۱۱۰ سکه است. این دو عدد، هرچند به مهریه مربوط می شوند، اما کارکرد و پیامدهای حقوقی متفاوتی دارند. سقف ۱۱۰ سکه، به امکان بازداشت و حبس زوج مربوط می شود. به این معنا که اگر مهریه زوجه تا ۱۱۰ سکه باشد و مرد تمکن مالی برای پرداخت آن را نداشته باشد، زن می تواند درخواست حکم جلب او را مطرح کند و مرد تا زمان اثبات اعسار یا پرداخت مهریه، در بازداشت خواهد بود.

اما رویه ۱۴ سکه، بیشتر یک ملاک برای بررسی تمکن مالی و اعسار است تا یک سقف بازداشت مطلق. به عبارت دیگر، دادگاه ها در مواجهه با پرونده های مهریه، برای ۱۴ سکه اول، فرض را بر توانایی پرداخت زوج می گذارند. این مقدار، به نوعی حداقل تضمین شده ای برای زوجه تلقی می شود که در وصول آن، مسیر کم پیچ و خم تری را طی خواهد کرد. این یعنی برای مهریه های تا ۱۴ سکه، روند اجرایی ساده تر و وصول آن تضمین شده تر است و احتمال بازداشت زوج در صورت عدم پرداخت، بسیار بالاست. در حالی که برای مازاد بر ۱۴ سکه (تا ۱۱۰ سکه)، روند اثبات تمکن مالی زوج یا عدم اعسار او پیچیده تر می شود و دادگاه با دقت بیشتری به آن رسیدگی خواهد کرد. این تقسیم بندی، در واقع تلاشی است برای مدیریت بهتر پرونده ها و تفکیک میان مهریه های کمتر و مهریه هایی که نیاز به بررسی دقیق تر مالی دارند.

جزئیات اجرایی مطالبه مهریه بر اساس رویه های جدید

در این بخش، به جزئیات عملیاتی و مراحل اجرایی مطالبه مهریه می پردازیم؛ مراحلی که هر زوج یا زوجه ای ممکن است در طول زندگی خود با آن روبرو شود. این رویه های جدید، سعی در ایجاد تعادل و کاهش مشکلات گذشته دارند، اما همچنان پیچیدگی های خاص خود را به همراه دارند که آگاهی از آن ها برای هر دو طرف حیاتی است.

مطالبه مهریه تا سقف ۱۴ سکه

مطالبه مهریه تا سقف ۱۴ سکه، در مقایسه با ارقام بالاتر، رویه نسبتاً روشن تر و با تضمین های قانونی بیشتری همراه است. زوجه برای مطالبه این میزان مهریه، می تواند ابتدا از طریق اجرای ثبت اقدام کند. در این مرحله، با مراجعه به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده، درخواست صدور اجراییه می کند. پس از صدور اجراییه و ابلاغ به زوج، اگر زوج در مهلت مقرر (معمولاً ۱۰ روز) اقدام به پرداخت نکند، زوجه می تواند درخواست توقیف اموال زوج را مطرح نماید.

اگر زوج اموالی برای توقیف نداشته باشد، یا نتواند توانایی مالی خود را برای پرداخت این ۱۴ سکه اثبات کند، امکان بازداشت او وجود دارد. در این میان، سهولت نسبی در وصول این میزان مهریه، به دلیل رویه قضایی حاکم و فرض بر توانایی زوج برای پرداخت این مقدار است. این موضوع به زوجه کمک می کند تا در یک فرآیند کوتاه تر و با اطمینان بیشتری، به حق خود برسد. البته، این سهولت به معنای نادیده گرفتن شرایط زوج نیست و دادگاه همواره به شرایط اعسار و تقسیط، هرچند با سختگیری بیشتر، توجه خواهد کرد.

مطالبه مهریه های ۱۵ تا ۱۱۰ سکه

وقتی مهریه از ۱۴ سکه فراتر رفته و تا سقف ۱۱۰ سکه قرار می گیرد، مسیر مطالبه کمی تغییر می کند. در این بازه، اگرچه هنوز هم امکان بازداشت زوج در صورت عدم پرداخت وجود دارد، اما این بازداشت مشروط به اثبات عدم اعسار زوج است. به این معنا که پس از مطالبه مهریه از سوی زوجه، زوج می تواند دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) ارائه دهد.

دادگاه، با بررسی مدارک مالی، حساب های بانکی، اموال و وضعیت شغلی زوج، به این دادخواست رسیدگی می کند. اگر اعسار زوج ثابت شود، دادگاه حکم به تقسیط مهریه می دهد و مرد طبق اقساط تعیین شده، مهریه را پرداخت خواهد کرد. در غیر این صورت، یا اگر زوج دادخواست اعسار ندهد و مهریه را پرداخت نکند، زوجه می تواند درخواست حکم جلب و بازداشت او را مطرح کند. در اینجا، نقش وکیل و مشاوره حقوقی برای هر دو طرف، بسیار پررنگ می شود؛ چرا که اثبات یا رد اعسار، فرآیندی پیچیده و نیازمند دانش حقوقی کافی است.

مطالبه مهریه های بالاتر از ۱۱۰ سکه

برای مهریه هایی که از ۱۱۰ سکه فراتر می روند، شرایط باز هم متفاوت است. در این موارد، قانونگذار امکان حکم جلب و بازداشت زوج را برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، سلب کرده است. این بدان معناست که اگر مهریه زوجه بیش از ۱۱۰ سکه باشد و زوج توانایی پرداخت کل آن را نداشته باشد، زوجه تنها می تواند برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، به معرفی و توقیف اموال موجود و قابل دسترس زوج اکتفا کند. حتی اگر زوج تمکن مالی بسیار بالایی داشته باشد، برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، دیگر ابزار فشار حبس وجود ندارد و وصول آن صرفاً از طریق توقیف اموال میسر خواهد بود.

این تغییر، در واقع با هدف کاهش آمار زندانیان مهریه و جلوگیری از تبدیل شدن مهریه به ابزاری برای حبس، صورت گرفته است. بسیاری از زوجین که در گذشته مهریه های سنگینی را تعیین کرده اند، ممکن است با این رویه جدید دچار نگرانی شوند. اما این رویکرد، تلاشی برای منطقی سازی فرآیند مطالبه مهریه و دور کردن آن از جنبه کیفری است. این رویه، هرچند ممکن است برای زوجه ای با مهریه بالا و زوج فاقد اموال، چالش برانگیز باشد، اما در جهت کاهش آسیب های اجتماعی ناشی از حبس مردان، گامی مهم محسوب می شود.

نقش مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه در رویه های جدید

در هنگام عقد، زوجین می توانند نوع مهریه را از دو حالت عندالمطالبه یا عندالاستطاعه انتخاب کنند که هر یک پیامدهای حقوقی متفاوتی دارد.

• مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه، به محض وقوع عقد، بر ذمه مرد قرار می گیرد و زن هر زمان که بخواهد، می تواند آن را مطالبه کند. در مهریه عندالمطالبه، این زوج است که باید ناتوانی مالی (اعسار) خود را برای پرداخت مهریه ثابت کند. اگر نتواند، باید مهریه را پرداخت کند یا در صورت عدم پرداخت، با حکم جلب مواجه شود (تا سقف ۱۱۰ سکه).
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، مطالبه و وصول آن مشروط به توانایی مالی زوج است. به عبارت دیگر، این زوجه است که باید توانایی مالی زوج را برای پرداخت مهریه اثبات کند. اگر زوجه نتواند این موضوع را ثابت کند، امکان وصول مهریه وجود نخواهد داشت. این نوع مهریه، با توجه به رویه های جدید و افزایش نگرانی ها بابت زندانی شدن مردان، از اهمیت بیشتری برخوردار شده و بسیاری از زوجین تمایل به انتخاب آن دارند تا فشار کمتری بر زندگی مشترک وارد شود.

تفاوت این دو نوع مهریه، می تواند سرنوشت پرونده های مهریه را به کلی دگرگون کند. انتخاب صحیح آن در زمان عقد، نیازمند آگاهی کامل و مشورت با افراد متخصص است.

مالیات مهریه ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ – جنبه ای کمتر شناخته شده

در سال های اخیر، علاوه بر بحث سقف مهریه و نحوه مطالبه آن، موضوع مالیات مهریه نیز به میان آمده است. این جنبه کمتر شناخته شده، می تواند بر تصمیم گیری های زوجین و محاسبات مالی آن ها تاثیرگذار باشد. از ابتدای سال ۱۴۰۳، زمزمه های جدی تری درباره وضع مالیات بر مهریه مطرح شد که هدف آن، کنترل مهریه های نامتعارف و ایجاد تعادل در این زمینه بود.

چرا مالیات مهریه وضع شد؟

وضع مالیات بر مهریه، از سوی دولت و نهادهای قانونگذار، با چندین هدف صورت گرفته است. یکی از اصلی ترین دلایل، کنترل مهریه های نامتعارف و جلوگیری از تبدیل شدن مهریه به ابزاری برای سودجویی یا فشار بیش از حد مالی بر مردان بود. با افزایش چشمگیر قیمت سکه، مهریه هایی که در گذشته متعارف به نظر می رسیدند، اکنون به ارقام نجومی تبدیل شده اند و توان پرداخت آن ها برای بسیاری از خانواده ها غیرممکن است. این وضعیت، منجر به افزایش پرونده های قضایی و آسیب های اجتماعی شده بود.

هدف دیگر، ایجاد تعادل در نظام حقوقی خانواده و تشویق زوجین به تعیین مهریه هایی منطقی تر و قابل پرداخت تر است. دولت با وضع این مالیات، امیدوار است که افراد در زمان تعیین مهریه، با در نظر گرفتن جنبه مالیاتی آن، به سمت توافق بر سر ارقام معقول تر سوق داده شوند. این رویه، تلاشی است برای بازگرداندن فلسفه اصلی مهریه که حمایت از زن در زندگی مشترک است، به جای تبدیل شدن آن به یک ابزار مالی پرفشار در زمان اختلاف.

نرخ های مالیاتی پلکانی مهریه

براساس رویه های جدید، برای مهریه های بالاتر از سقف معافیت (که معمولاً تا ۱۴ سکه در نظر گرفته می شود)، نرخ های مالیاتی پلکانی وضع شده است. این به معنای آن است که هرچه میزان مهریه بالاتر باشد، درصد مالیات متعلقه نیز افزایش خواهد یافت.

این نرخ ها معمولاً به شرح زیر هستند:

میزان مهریه (سکه)	نرخ مالیات
تا ۱۴ سکه	معاف از مالیات
۱۵ تا ۵۰ سکه	۱۰ درصد
۵۱ تا ۱۰۰ سکه	۲۰ درصد
بالای ۱۰۰ سکه	۳۰ درصد

به عنوان مثال، فرض کنید مهریه زوجه ۶۰ سکه طلا باشد. ۱۴ سکه اول آن معاف از مالیات است. برای ۳۶ سکه بعدی (از ۱۵ تا ۵۰ سکه)، ۱۰ درصد مالیات و برای ۱۰ سکه باقیمانده (از ۵۱ تا ۶۰ سکه)، ۲۰ درصد مالیات محاسبه خواهد شد. این محاسبات نشان می دهد که هرچه مهریه بیشتر باشد، مبلغ مالیات نیز افزایش قابل توجهی خواهد داشت. این جدول و مثال ها، به افراد کمک می کنند تا درک بهتری از بار مالیاتی مهریه های بالاتر از حد متعارف داشته باشند و در هنگام تعیین مهریه، این موضوع را نیز مد نظر قرار دهند.

مسئولیت پرداخت مالیات بر عهده کیست و پیامدهای عدم پرداخت آن

یک نکته بسیار مهم در مورد مالیات مهریه این است که مسئولیت پرداخت این مالیات بر عهده زوجه (خانم) است. این تصمیم بر اساس این اصل حقوقی و مالیاتی اتخاذ شده است که فرد دریافت کننده منفعت مالی (در اینجا مهریه) باید مالیات مربوط به آن را پرداخت کند. این موضوع در دفاتر اسناد رسمی نیز اعمال می شود؛ به این صورت که ثبت رسمی مهریه های بالاتر از حد معافیت، منوط به ارائه گواهی پرداخت مالیات متعلقه یا معافیت مالیاتی از سوی زوجه است.

پیامدهای عدم پرداخت مالیات: اگر زوجه مالیات مهریه را پرداخت نکند، ثبت رسمی مهریه در دفاتر اسناد رسمی با مشکل مواجه خواهد شد. این به معنای آن نیست که مهریه باطل می شود، اما ثبت رسمی آن که یک سند محکم برای مطالبه مهریه است، انجام نمی گیرد. این امر می تواند در آینده، هنگام مطالبه مهریه، چالش ها و پیچیدگی های بیشتری را برای زوجه ایجاد کند. بنابراین، آگاهی از این مسئولیت و اقدام به موقع برای پرداخت مالیات، برای زوجه بسیار حائز اهمیت است.

مسئولیت پرداخت مالیات مهریه بر عهده زوجه (خانم) است و عدم پرداخت آن می تواند مانع از ثبت رسمی مهریه در دفاتر اسناد رسمی شود.

شرایط معافیت از مالیات مهریه

در کنار تعیین نرخ های مالیاتی، شرایطی نیز برای معافیت از مالیات مهریه پیش بینی شده است. مهم ترین و اصلی ترین شرط معافیت، مربوط به میزان مهریه است. همانطور که در جدول نرخ ها اشاره شد، مهریه تا سقف ۱۴ سکه تمام بهار آزادی، از پرداخت مالیات معاف است. این سقف، به نوعی مهریه متعارف و حداقلی تلقی می شود که مشمول هیچ گونه بار مالیاتی نیست.

علاوه بر این، در برخی موارد خاص که توافق بر کاهش مهریه صورت می گیرد، نیز مالیاتی تعلق نمی گیرد. به عنوان مثال، اگر زوجین در یک پرونده قضایی، با رضایت و توافق یکدیگر، مهریه را کاهش دهند، مبلغ کاهش یافته مشمول مالیات نخواهد بود. این سیاست، تشویقی است برای زوجین که اختلافات خود را به صورت مسالمت آمیز حل و فصل کرده و از تحمیل بار مالیاتی اضافی بر یکدیگر جلوگیری کنند. درک این شرایط معافیت، به زوجین کمک می کند تا با دید بازتری به موضوع مهریه نگاه کرده و در صورت لزوم، تصمیمات مناسبی برای تنظیم یا تعدیل آن اتخاذ نمایند.

مهریه و ازدواج های قبلی – آیا رویه ۱۴ سکه عطف به ماسبق می شود؟

یکی از پرتکرارترین و شاید پراهمیت ترین سوالات در مورد رویه ۱۴ سکه، این است که آیا این تغییرات شامل ازدواج های گذشته نیز می شود؟ این پرسش، به خصوص برای زوجین میانسالی که در سال های دورتر و با مهریه های سنگین تر ازدواج کرده اند، نگرانی های جدی ایجاد می کند. پاسخ به این سوال، پیچیدگی های خاص خود را دارد و با اصل عطف به ماسبق نشدن قوانین گره خورده است.

پاسخ صریح به سؤال آیا رویه ۱۴ سکه شامل عقدهای قبلی می شود؟

پاسخ صریح و حقوقی به این سوال این است که رویه ۱۴ سکه، به معنای یک قانون جدید که بخواهد تمامی مهریه های گذشته را به ۱۴ سکه کاهش دهد یا شرایط مطالبه آن ها را به طور کامل دگرگون سازد، «عطف به ماسبق نمی شود.» اصل عطف به ماسبق نشدن قوانین، یکی از اصول بنیادی حقوقی است که طبق آن، یک قانون جدید نمی تواند بر رویدادها و قراردادهایی که پیش از تصویب آن به وقوع پیوسته یا منعقد شده اند، تاثیر بگذارد. هدف این اصل، حفظ ثبات حقوقی و امنیت معاملات است.

اما نکته مهم اینجاست که این عدم عطف به ماسبق، به معنای نادیده گرفته شدن کامل پرونده های مهریه قدیمی نیست. رویه ۱۴ سکه، بیشتر بر نحوه اجرای مهریه های معین تاثیر می گذارد، نه بر اصل مهریه. به عبارت دیگر، مهریه توافق شده در عقدهای قبلی، همچنان به قوت خود باقی است و زوجه حق مطالبه آن را دارد. اما در فرآیند اجرا و بررسی تمکن مالی زوج، دادگاه ها و مراجع قضایی، رویه ها و بخشنامه های جدید را مد نظر قرار می دهند. این یعنی اگرچه مهریه قبلی شما مثلاً ۵۰۰ سکه است، اما در زمان مطالبه و اجرای آن، ممکن است دادگاه برای وصول ۱۴ سکه اول رویه خاصی را دنبال کند و برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، امکان جلب مرد وجود نداشته باشد و تنها از طریق توقیف اموال بتوان آن را وصول کرد. بنابراین، اگرچه اصل مهریه محفوظ است، اما ابزارهای اجرایی و فشار برای وصول آن، تغییر کرده اند.

چالش ها و نگرانی های موجود برای ازدواج های قبلی (با ذکر نظرات کارشناسان و مردم)

این موضوع که رویه ۱۴ سکه به طور کامل عطف به ماسبق نمی شود، با چالش ها و نگرانی های بسیاری از سوی مردم و حتی برخی کارشناسان حقوقی مواجه شده است. بسیاری از زوجین، به خصوص مردانی که در سال های گذشته با مهریه های سنگین ازدواج کرده اند، احساس می کنند که این رویه جدید، عدالت را برای آن ها به ارمغان نیاورده است. آن ها معتقدند که در زمان عقد، قیمت سکه بسیار پایین تر بوده و توان پرداخت مهریه را داشته اند، اما اکنون با افزایش نجومی قیمت سکه، مهریه های چند صد سکه ای به ارقام غیرقابل تصوری تبدیل شده اند که پرداخت آن ها عملاً ناممکن است و فشار روانی و مالی عظیمی بر خانواده هایشان وارد می کند.

در مقابل، برخی کارشناسان نیز بر این باورند که عدم عطف به ماسبق شدن کامل قوانین، باعث ایجاد دوگانگی و نابرابری میان زوجین می شود. به عنوان مثال، یکی از کاربران در بخش نظرات مقاله ای در همین زمینه نوشته بود: «متاسفانه مهریه های سنگین همه مربوط به عقدهای قبلی بوده و این زوج های قبلی هستن که حتی در میانسالی و سالمندی گرفتار اجرای ۱۱۰ سکه هستند. در عقدهای جدید که دیگه مهریه سنگین نیست. اگه عطف به ما سبق نشه هیچ مشکلی از زندانی های فعلی حل نمیکنه.»

این نظرات، نشان دهنده عمق دغدغه هایی است که این موضوع در جامعه ایجاد کرده است. مردم انتظار دارند که قانونگذار، با در نظر گرفتن شرایط اقتصادی فعلی و تورم افسارگسیخته، راهکارهای منعطف تر و عادلانه تری را برای پرونده های قدیمی ارائه دهد تا تعادل میان حمایت از حقوق زن و جلوگیری از نابودی زندگی مردان و خانواده هایشان برقرار شود. این چالش، همچنان یکی از نقاط ضعف و محل بحث در نظام حقوقی خانواده ایران محسوب می شود.

نکات کاربردی و مشاوره حقوقی برای زوجین

در دنیای حقوقی پر پیچ و خم مهریه، آگاهی از نکات کاربردی و دسترسی به مشاوره های تخصصی، می تواند مسیر را برای زوجین هموارتر کند. در این بخش، به مهم ترین این نکات می پردازیم که می تواند در لحظات حساس زندگی، راهگشا باشد.

دادخواست اعسار و تقسیط مهریه

برای مردانی که محکوم به پرداخت مهریه شده اند و توانایی پرداخت یکجای آن را ندارند، دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) و تقسیط مهریه، تنها راهکار قانونی است. چه کسی می تواند اعسار دهد؟ هر مردی که محکوم به پرداخت مهریه است و مدعی ناتوانی مالی برای پرداخت یکجا است، می تواند دادخواست اعسار تقدیم کند. این دادخواست باید به دادگاه خانواده ای که حکم مهریه را صادر کرده است، ارائه شود.

مراحل و مدارک لازم:

1. تقدیم دادخواست اعسار: این دادخواست باید به همراه استشهادیه (امضای حداقل ۴ نفر شاهد که از ناتوانی مالی زوج آگاه هستند) و لیست کامل اموال و دارایی ها (منقول و غیرمنقول) و همچنین لیست بدهی ها و درآمدهای زوج، به دادگاه ارائه شود.
2. اهمیت اثبات عدم تمکن مالی: بار اثبات ناتوانی مالی بر عهده زوج است. دادگاه با بررسی دقیق مدارک، گردش حساب بانکی، اظهارنامه مالیاتی (در صورت وجود)، و تحقیقات محلی، نسبت به قبول یا رد دادخواست اعسار تصمیم می گیرد.
3. پیامدهای عدم پرداخت اقساط مهریه: اگر دادگاه اعسار زوج را بپذیرد و حکم به تقسیط مهریه صادر کند، زوج موظف است اقساط را به موقع پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت سه قسط متوالی، زوجه می تواند مجدداً درخواست حکم جلب زوج را مطرح کند و او تا زمان پرداخت اقساط معوقه، بازداشت خواهد شد.

اهمیت این مرحله از آنجا ناشی می شود که سرنوشت مالی و آزادی زوج را تعیین می کند؛ بنابراین، تهیه مدارک کامل و ارائه یک دفاع حقوقی قوی، بسیار مهم است.

راهنمای ثبت مهریه در دفاتر اسناد رسمی با رویکرد جدید

ثبت مهریه در دفاتر اسناد رسمی، یکی از مهم ترین اقدامات برای تضمین حقوق زوجه است. با رویه های جدید، این فرآیند نیز دستخوش تغییراتی شده که زوجین باید از آن مطلع باشند.

• وظایف دفترداران در آگاه سازی زوجین: در حال حاضر، دفترداران موظف هستند قبل از ثبت عقد و تعیین مهریه، زوجین را به طور کامل از رویه های جدید مهریه، سقف های اجرایی (۱۴ و ۱۱۰ سکه) و همچنین جنبه های مالیاتی مهریه آگاه سازند. این آگاهی بخشی با هدف اتخاذ تصمیمات آگاهانه از سوی زوجین و کاهش اختلافات آتی صورت می گیرد.
• مدارک مورد نیاز و فرآیند ثبت: برای ثبت مهریه، مدارک هویتی زوجین (شناسنامه و کارت ملی)، گواهی عدم اعتیاد، گواهی عدم سوءپیشینه و سایر مدارک لازم برای ثبت ازدواج ضروری است. در مواردی که مهریه بیش از ۱۴ سکه تعیین می شود، زوجه باید گواهی پرداخت مالیات مربوطه یا گواهی معافیت مالیاتی را ارائه دهد تا ثبت مهریه به صورت رسمی انجام شود.

این اقدامات، به نوعی تلاشی برای شفاف سازی و ساماندهی فرآیند تعیین و ثبت مهریه است تا از سوءتفاهم ها و مشکلات حقوقی در آینده جلوگیری شود.

مهریه و فوت زوجه – حق ورثه

گاهی اوقات، زندگی مسیر غیرمنتظره ای را در پیش می گیرد و زوجه پیش از دریافت کامل مهریه یا حتی پیش از مطالبه آن، فوت می کند. در چنین شرایطی، این سوال مطرح می شود که آیا حق مهریه با فوت زوجه از بین می رود؟ پاسخ قاطع این است که خیر، مهریه با فوت زوجه از بین نمی رود.

مهریه، به عنوان یک حق مالی، با فوت زوجه به ورثه او منتقل می شود. این ورثه، شامل پدر، مادر، فرزندان، و در صورت عدم وجود فرزند، سایر وراث قانونی هستند که بر اساس قانون ارث، سهم مشخصی از دارایی های متوفی را به ارث می برند. بنابراین، ورثه زوجه حق دارند که مهریه او را از زوج مطالبه کنند. فرآیند مطالبه نیز همانند مطالبه مهریه توسط خود زوجه است و ورثه باید با ارائه گواهی انحصار وراثت و سایر مدارک لازم، دادخواست مطالبه مهریه را تقدیم دادگاه کنند. این موضوع، نشان دهنده اهمیت و استحکام حق مهریه به عنوان یک دین مالی در نظام حقوقی ایران است.

باورهای غلط رایج و نکات کلیدی

در مورد مهریه، باورهای غلط و برداشت های نادرست فراوانی وجود دارد که می تواند به تصمیم گیری های اشتباه منجر شود. در اینجا به برخی از آن ها و نکات کلیدی اشاره می کنیم:

• تفاوت سکه طلا و سکه بهار آزادی: اغلب در اسناد ازدواج عبارت سکه بهار آزادی یا سکه تمام بهار آزادی قید می شود. در عرف و رویه قضایی، این عبارت به سکه تمام بهار آزادی (همان سکه رایج در بازار) اطلاق می شود و تفاوتی با سکه طلا ندارد مگر آنکه به وضوح نوع دیگری از سکه طلا (مانند نیم سکه یا ربع سکه) ذکر شده باشد.
• ازدواج مجدد زن و حق مهریه قبلی: برخی تصور می کنند که اگر زوجه پس از طلاق مجدداً ازدواج کند، حق مطالبه مهریه از همسر قبلی خود را از دست می دهد. این باور کاملاً غلط است. حق مهریه پس از طلاق، همچنان برای زوجه (و در صورت فوت، برای ورثه او) پابرجاست و ازدواج مجدد هیچ تاثیری بر آن ندارد.
• امکان تعیین مهریه کمتر از ۱۴ سکه: بله، زوجین می توانند با توافق یکدیگر، مهریه را حتی کمتر از ۱۴ سکه تعیین کنند. سقف ۱۴ سکه یک محدودیت نیست، بلکه یک ملاک برای رویه های اجرایی و مالیاتی است. تعیین مهریه پایین تر، هیچ منع قانونی ندارد و حتی می تواند به استحکام بیشتر زندگی مشترک کمک کند.
• توقیف اموال زوج برای مهریه: برای توقیف اموال، زوجه می تواند از طریق اجرای ثبت یا دادگاه اقدام کند. پس از صدور اجراییه، لیستی از اموال قابل توقیف (مانند حساب بانکی، خودرو، ملک) را به مرجع قضایی معرفی می کند و با دستور دادگاه، این اموال توقیف و در صورت لزوم به فروش گذاشته می شوند تا مهریه از محل آن پرداخت شود. البته اموالی که جزو مستثنیات دین محسوب می شوند (مثل مسکن مورد نیاز، ابزار کار و…) قابل توقیف نیستند.

نتیجه گیری

در این سفر پیچیده و پرابهام در دنیای مهریه، سعی شد تا نگاهی جامع و شفاف به رویه های فعلی و باورهای رایج انداخته شود. دریافتیم که خبر مهریه ۱۴ سکه تصویب شد؟ در واقع به معنای یک قانون مصوب مجلس نیست، بلکه بیشتر یک رویه قضایی و بخشنامه ای است که برای ساماندهی به پرونده های مهریه و کاهش آمار زندانیان آن به کار گرفته شده است. این رویه، به خصوص در نحوه اجرا و مطالبه مهریه، تفاوت های محسوسی را ایجاد کرده است؛ از سقف بازداشت ۱۱۰ سکه گرفته تا رویه خاص برای ۱۴ سکه اول.

همچنین، با پدیده جدید مالیات مهریه و چالش های عطف به ماسبق نشدن قوانین برای ازدواج های قبلی آشنا شدیم که هر یک بار سنگینی از نگرانی ها و ابهامات را بر دوش خانواده ها می گذارد. درک این جزئیات، نه تنها برای زوجین در آستانه ازدواج، بلکه برای تمامی افرادی که درگیر مسائل خانوادگی هستند، حیاتی است.

تغییرات مهریه ۱۴ سکه، تلاشی است برای برقراری تعادل در نظام حقوقی خانواده، اما همچنان با دغدغه ها و نقاط ابهامی همراه است که نیازمند بررسی و اصلاحات بیشتر است. در نهایت، در هر مرحله از زندگی مشترک، به ویژه هنگام مواجهه با مسائل حقوقی پیچیده، اهمیت مشورت با یک وکیل متخصص خانواده را نمی توان نادیده گرفت. یک راهنمایی صحیح و به موقع، می تواند از بروز مشکلات بزرگتر جلوگیری کرده و به شما کمک کند تا با آگاهی کامل، بهترین تصمیمات را برای آینده خود و خانواده تان اتخاذ کنید.