کامران نجف زاده :نمی خواهیم میهمان مانند اسپند روی آتش باشد

به گزارش خبرگزاری اورزو، با خبر 20 و 30 و صرفا جهت اطلاع مشهور شد و گذر ایام و روزگار، فرصت خبرنگاری در خارج از مرزها را هم برایش فراهم کرد. برای او فرقی نمی کرد که در چه موقعیتی قرار می گیرد، چون هم فرم و لحن خاص خودش در گزارشگری را پیدا کرده بود و هم اینکه مخاطب با جنس کارهای او آشنا شده بود. کامران نجف زاده برای حفظ ارتباطی موثر و فعال با مخاطبش، لحنی را انتخاب کرده بود که نزدیک به زیست امروز مخاطب ایرانی است. او این روزها به قاب تلویزیون برگشته اما نه به عنوان یک خبرنگار یا گزارشگر، بلکه در قامت مجری برنامه گفت وگومحوری به نام «برمودا»!
به روایت فرهیختگان این برنامه از شبکه نسیم پخش می شود. برای اینکه از برمودا بیشتر بدانیم، چند ساعتی بین ضبط های برنامه به لوکیشن برنامه رفتیم و یک ساعتی با او صحبت کردیم. متن این گفت وگو را بخوانید.

چرا اجرای این برنامه را قبول کردید؟
وقتی از آمریکا برگشتم بنای من این بود برنامه هایی مثل مستندسازی یا گفت وگو محور راه بیندازم. برای ساخت برنامه «برمودا»، هم شبکه را دوست داشتم، هم تیم را دوست داشتم و احساس می کردم الان زمانی است که نیاز به گفت وگو داریم. واقعا چاره ای به جز گفت وگو نداریم و بزرگ ترین مشکل ما الان در جامعه این است هر کسی حرف خود را می زند و انگار از این گوش استفاده نمی کند که صدای دیگری را بشنود. آرمانشهر ما این بود که آدم ها با نهایت اختلاف نظر با هم صحبت کنند. آدم هایی که از طیف ما نباشند، از طیف x نباشند، از طیف y نباشند؛ حتی اگر تضارب آرایی باشد، فرصتی باشد که شکاف های جامعه را پر کنیم. یعنی اختلافات جامعه را پر کنیم و اجازه ندهیم گسل هایی که به خاطر صحبت نکردن در جامعه ایجاد شده، فعال شود. این نظر و نگاه ما بود که این کار را راه بیندازیم و احساس کردیم چاره ای جز گفت وگو نداریم.

گاهی اوقات برنامه های تاک شو از یک سریال یا یک فیلم سینمایی ممکن است جذاب تر باشد. این را هم در داخل و هم خارج کشور شاهد بودیم. برای اجرای این برنامه به چه چیزهایی فکر کردید که برای مخاطب جذاب باشد؟
این نکته درست است چون شما 60 دقیقه باید یک نفر را پای تلویزیون بنشانید که فقط یک گفت وگو را نگاه کند و این کار خیلی عجیب، غریب و مشکلی است. برای اینکه بتوانیم اتفاقی را رقم بزنیم چند المان را در نظر گرفتیم. یک مورد اینکه سوالات تا حدی باید متفاوت باشد. میهمان یا سوژه تا حدی متفاوت باشد، در همان سوالات نوع ورود و خروج ما و مفهومی که دنبال آن هستیم بتواند پیام اقناع کننده ای برای مخاطب داشته باشد، یعنی صرفا سوال نکردیم که چند بچه دارید، قورمه سبزی دوست دارید و نظر خود را درباره این عکس بگویید. سعی کردیم همه مخاطبان جامعه را در نظر بگیریم که وقتی پای برنامه می نشیند و مجموعه سوالات را کنار هم می گذارد به کد و فکت برسد. از این نظر سوژه مهم بود، نوع پرداخت مهم بود و این وسط چه اتفاقی می افتد هم مهم بود. کاری که بچه ها کردند این بود که در طراحی برنامه، یک سری چالش ها را ایجاد کردند، یک سری موقعیت ها و بازی ها را درست کردند که اگر با آقای صالحی شطرنج بازی می کنیم، مثلا طراحی می شود که آقای آذری، گریمور برنامه شب عید برای ما سبیل می گذارد یا با آقا رشید مچ می اندازیم، تا حدی که لوس نشود و از وضعیت نرمال خارج نشود، طرح خوبی بود که این کار را کردند. این دغدغه را داشتند که چالش، بازی و موقعیتی علاوه بر سوالات خاص طراحی شود. الان آقای مرندی اینجا بودند از ایشان بسیار سوالات عجیب وغریب و خاصی پرسیدیم که به نظرم خیلی جای کار دارد. به جز ایشان یک سری میهمان هایی در پیش داریم با سوالات متفاوت و متنوع. تازه برمودا شکل می گیرد و شروع می شود. 15-14 قسمت که پخش شده واقعا اول راه است یعنی وقتی آقای فتح الله زاده می نشیند یک دنیای دیگری را می بینید که به دل خود ما نشسته است. این 3 تا 4 محوری است که برای برنامه داشتیم.

سابقه فعالیت شما در عرصه خبر و خبرنگاری چقدر به شما در اجرای این برنامه کمک کرده است؟
در فضای خبرنگاری هم گفت وگو می کردم و همین به من کمک کرد. البته نه این میزان مفصل. چند سال مجری گفت وگوی ویژه خبری بودم ولی اینقدر نبود. ضمن اینکه دست ما این میزان در طراحی سوالات و آوردن میهمانان متنوع باز نبود. در گفت وگوی ویژه بنا بر آن زمان و مکان، آن شب باید مسیول یا معاون فلان ارگان را می آوردیم. تجربه آنتن زنده و گفت وگو کردن تا یک ساعت و یک ساعت ونیم را داشتیم ولی اینجا یک جنس دیگری بود. با روسای جمهور در ایران و در خارج از کشور مصاحبه کرده بودم و مصاحبه ها طولانی بود و با برخی شخصیت های مهم هم صحبت کرده بودم ولی هیچ یک حال و هوای این را نداشت. اینجا جنس خود من است یعنی در چهارچوب های خاصی گرفتار نیستید. در گفت وگوی ویژه این مدل فرق داشت و طور دیگری بود. اینجا خیلی بهتر است.

در اجرا نگاهی به تاک شوهای دنیا و داخل کشور داشتید؟
من همه را نگاه کردم ولی واقعا هیچ یک این طور نبود. من سال 2007 در نیویورک با لری کینگ مصاحبه کردم. از او دو سوال پرسیدم که الان روی صفحه اینستاگرام من وجود دارد که نظر شما درباره فلان چیز چیست. نه تنها اینها را از نزدیک دیدم که با آنها گفت وگو کردم ولی هیچ وقت به این فکر نکردم از کسی الگو بگیرم چون جنس اینها با هم فرق می کند. من دنبال اینکه از چیزی یا برنامه ای الگو بگیرم نبودم.
از چالش هایی گفتید که این برنامه برای مخاطب می تواند ایجاد کند. این چالش را چطور در گفت وگو پیش می برید؟ برخی می گویند سوال اول در این مدل برنامه باید طوری باشد که مخاطب جذب شود، این غیر از این است که میهمان و نوع سوال پرسیدن جذاب باشد. چالش هایی که در ذهن تان هست را چطور در دل برنامه پیش می برید؟
یک فرمول کلی ندارد، یعنی برای هر یک از مصاحبه شونده ها یک قصه و استوری تعریف می شود. ممکن است با یکی تا لحظه آخر که خداحافظی می کنیم هیچ چالش و سوال صریحی نباشد. مثلا با استاد ممدوح چالشی نمی توانید داشته باشید. نهایتا دو تا خاطره تعریف کند و یک حس نوستالژیکی منتقل کند ولی یک زمان آقای تاج احوالپرسی می کند باید 4 تا سوال درست و حسابی از او بپرسید. برای همین مورد به مورد، سوژه به سوژه، مصاحبه شونده به مصاحبه شونده، بچه های اتاق فکر و تیم طراحی می کنیم تا 4 سوال از این دربیاید که جذاب باشد. یعنی فرمول ثابت ندارد.

این برنامه برای شما به عنوان کسی که دنیای خبرنگاری را گذراندید چه ویژگی هایی داشت که قبول کردید؟ به ایده آل های ذهنی خودتان در اجرای این تعداد از قسمت های پخش شده نزدیک شدید؟
مزیت این برنامه این است که با آدم های لایه های مختلف می توانید ارتباط داشته باشید. وقتی پیش تر خبرنگار بودید، در گفت وگوی ویژه بودید و با یک طیف خاص مواجه بودید، ولی اینجا دست ما باز است. میهمانان در این برنامه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، هنری و ورزشی هستند. این جامعیت و تنوع و تکثر یک امتیاز است. از این نظر که از این طریق می توانید پیام خود را به لایه های مختلف جامعه انتقال بدهید. یعنی اگر می خواهید با نسل Z حرف بزنید باید سراغ مجدزاده بروید، نمی توانید به وزیر فلان بگویید پیام من را بدهید. از این نظر دسترسی ما بیشتر شده است. من فکر می کنم آنچه در ذهن خود داشتیم و براساس توانایی خود 40 درصد آن چیزی است که می توانیم داشته باشیم که شاید بعدها بیشتر ظهور و بروز پیدا کند.
در اجرا خط قرمز نداشتید؟
یک سری خط قرمزها را به صورت غریزی و به ذات و اکتسابی می دانیم چیست، همان ها خط قرمز است. این طور نبوده که خط قرمزی نبوده است. خط قرمز هم داریم. ما کاری نمی کنیم که میهمان پس فردا که این برنامه را نگاه می کند اطرافیان او حال بدی داشته باشند. آقای حیاتی گفت من حرف می زنم یکباره بغض می کنم و حالم منقلب می شود و وقتی با ما حرف می زد و بغض کرد، بچه ها کات دادند. گفتند شما گفته اید خانم من ناراحت می شود وقتی من گریه می کنم، نمی خواهیم این اتفاق بیفتد. بچه ها به این معتقدند برکت برنامه می رود. کاری نکنیم میهمان همانند اسپند روی آتش باشد.

برای وایرال شدن نیست.
بله.

نمی شود از فضای مجازی غافل شد و لاجرم باید نیم نگاهی به فضای مجازی داشت. وقتی فهمیدم آقای مجدزاده میهمان شماست نگران بودم. اینکه چه سوالاتی پرسیده می شود و چطور برنامه هدایت می شود و کدام سمت وسو می رود. چقدر برای اجرا نگاه به فضای مجازی دارید؟
برای یافتن سوژه ها؟

یکی می تواند سوژه باشد و دیگری اینکه وقتی مجدزاده را دعوت می کنید، شخصیتی است که در فضای مجازی وایرال شده و مسایل مختلف به طنز و جدی از ایشان منتشر شده است. برای اجرا مقابل این آدم چقدر نگاه شما متوجه محتوای هدایت شده در فضای مجازی است؟ چقدر واقعیت این آدم برای شما مهم است و دیده می شود؟
واقعا اگر بخواهیم سراغ سوژه هایی برویم که صرفا در فضای مجازی بالا آمدند بی نهایت مورد داریم ولی وقتی سوژه ها را در اتاق فکر مطرح می کنیم به این نتیجه می رسیم که صرفا به خاطر اینکه این «کیکه یا واقعیه!»، این فلان کار را کرده است! و در فضای مجازی برند شده است، آیا می تواند در رسانه ملی پرداخته و ساخته شود؟ به چه بهانه ای باید به مخاطب این موضوع داده شود؟ اگر ما در برنامه دنبال مجدزاده رفتیم به خاطر این است که مجدزاده خودش یک قهرمان ورزشی بود، یک عنصر تیم ملی بود، یک کارشناس بود، یک مدیر با یک سابقه دیرین بود که می توانست یک نماد باشد. چرا ایرج ملکی یا احمدی بادیه را به برنامه نمی آوریم؟ به خاطر اینکه باید حرف های جدی داشته باشیم. وقتی سوار یک سوژه وایرال شده در فضای مجازی می شویم، دوطقبی ای که در جامعه وجود دارد را بیشتر می کنیم و همین دوقطبی شدن شکاف ایجاد می کند. یک اتفاق دیگر اینکه محورهایی که در اتاق فکر بدان پرداختیم این بود که خرده سلبریتی های مجازی را نداشته باشیم. وقتی این گفت وگوها را کردیم مدنظر ما کسانی بودند که یک شبه می آیند و یک شبه می روند. یعنی یک سری حرف های خیلی جدی را در قالب مجدزاده سعی کردیم بیان کنیم که مجدزاده می توانست یک بهانه باشد. این آدم به حدی دل پاکی داشت و آدم درست و صاف و سالمی بود که کار هم گرفت و بازخورد عجیبی داشت. صرفا به خاطر اینکه دیده و وایرال شویم هیچ وقت وارد فضای مسموم و عجیب وغریب نمی شویم که بخواهیم به نوعی با دو کلیک و دیده شدن این کار را بکنیم. حتما باید دلیل قانع کننده داشته باشد و احساس کنیم پرداختن به این سوژه به درد جامعه می خورد.

سوالی از میهمان پرسیدید که در پخش حذف شده باشد؟
بله. گفته ناراحت می شود. مثلا از آقای صالحی پرسیدم و گفتند دربیاورید.

باز هم داشتید؟
برخی بودند.

به واسطه سفرهای کاریتان و خبرنگاری بین المللی شناختی متفاوت از سایر مجری ها نسبت به آدم ها و دنیای پیرامون تان دارید؛ چقدر این موضوع در اجرا این برنامه به شما کمک کرد؟
فکر می کنم امتیازی که داشت این بود که خیلی از میهمانان ما ممکن است دیپلمات یا غیره باشند. یک جمع بندی درباره کاراکتر مصاحبه گر که من باشم دارند، مشخص است ابعادی دارند. یک سری خاطرات با نیویورک، خاطراتی با فرانسه، با عراق، با سوریه و… دارم و ذهنیت خیلی ها خارج از کشور است و به نظرم کمک می کند. کسانی که به اینجا می آیند چون از قبل برنامه را دیدند می دانند اینجا جایی نیست که بخواهند اذیت شوند ولی جایی نیست که سوال های صریح از آنها پرسیده نشود، یعنی ترکیب عجیب و غریب اینچنینی دارد.
خبرنگاری سختی های خود را دارد. سختی های این مدل اجرا کردن چیست؟
من تجربه این مدل را نداشتم و بچه ها خیلی به من کمک کردند. بچه های تیم خیلی کمک کردند. روزهای اول به نظرم خیلی سخت بودم و هیچ چیزی را نمی پذیرفتم و همین طور ایستاده بودم و جلسه اولی که ضبط داشتیم از این حالت خود بیرون نمی آمدم. چون در خبر بودیم و این شیوه برای من ناآشنا بود. من اصلا حال خوبی نداشتم و وقتی گفتند با میهمان بازی کنیم برای من قابل درک نبود. به تدریج طوری شد که با آقای فتح الله زاده گل کوچیک می زنیم؛ به قول نقی معمولی من با این مدل یا به قهقرا می روم یا درست این است (خنده). من هیچ گاه تصور نمی کردم با رشید مچ بیندازم. احساس می کنم این یخ آب می شود و من برای خودم مراقبت هایی دارم و سعی می کنم از خود مراقبت کنم و اینها نیز به من دلگرمی می دهد.

مراقبت می کنید که چه اتفاقی نیفتد؟
به نظرم حدودی باید رعایت شود که شیرین کاری از یک مرزی رد نشود. باید چهارچوب کاراکتر شما، درست یا غلط حفظ شود. شما تلورانسی هم دارید می توانید این ور و آن ور هم بروید. باید از این خیلی مراقبت کرد. نباید به هر قیمتی به سمت دیده شدن برویم!

ویژگی های یک تاک شو خوب از نگاه شما چیست؟
بتواند 60 دقیقه یا به اندازه زمانی که دارد مخاطب را پای تلویزیون بنشاند. مخاطب نباید کانال عوض کند یا برنامه دیگری را ترجیح دهد؛ یعنی به حدی برای مخاطب جذابیت داشته باشد که بتواند پیام های خود را منتقل کند. کار سختی است. یک فیلم سینمایی 60 دقیقه ای در گفت وگو با آدم هایی که وا نمی دهند یک سری مطالب را بیان کنند، چقدر باید بالا و پایین کنید تا یک چیزی دربیاید تا درنهایت مخاطب بپسندد. این خیلی سخت است. خود سوژه هم در این مسیر مهم است. باید مردم آن را دوست داشته باشند و به نظرم مهم ترین ویژگی اش همین است.

قبل از اینکه برنامه شروع شود با میهمانان گپ و گفت دارید؟
بله. در حد چهار پنج دقیقه در اتاق گریم، عرض ادب و صحبتی کوتاه داریم.

و سوالات با آنها چک می شود؟
خیر، اصلا سوال چک نمی کنیم که اگر این کار را کنیم حال و هوای برنامه عوض می شود و حس آن گرفته می شود. به میهمانی که سطح بالایی داشت و خیلی جدی بود گفتیم شما چه اختلال روانی دارید که به نظر شما نیاز به مراجعه به روانپزشک دارد؟ سطح میهمان خیلی بالاست. حالا اگر از قبل سوال را بداند آن چهره ای که منقلب شد درنمی آید و خیلی راحت می گوید من اختلال ندارم. اگر سوالات را بگویید همه چیز سوخته است و اصلا این طور نیست.

شاید برای همین است که برنامه دیده می شود. چون یکی دو برنامه سراغ دارم قبل برنامه با میهمانان سوالات چک می شود که چه چیزی پرسیده شود و چه چیزی پرسیده نشود. جلوی دوربین شو می شد.
دقیقا همین طور است.

از آن چالش و از اینکه مخاطب میخکوب شود خارج می شود.
الان مردم بسیار باهوش هستند و به طرف گفته باشیم می خواهیم سوالات را بپرسیم اصلا مخاطب نمی پذیرد. قبل از آن وقتی من را دیده بود گمان کرد مثل همیشه است.

جذاب ترین برنامه برای شما کدام بوده است؟
می توانم بگویم هر یک جذابیت های خاص خود را داشت. برخی خوش مصاحبه هستند و برخی بدمصاحبه. برخی از میهمان ها هم واقعا چغر بدبدن هستند.

برای بدمصاحبه ها چه کار می کنید؟
دیوانه می شوم! می خواهید از یکی، یک خم بگیرید نمی شود، می خواهید مچ پای او را بگیریم نمی شود، می خواهید سرشانه را بگیرید نمی شود، عاشقانه حرف می زنید نمی شود، می خواهید محاکمه کنید نمی شود، می خواهید گفت وگو یا گفت وکوب کنید نمی شود. هر کاری می کنید نمی شود. تا هزار و یک روش را باید رفت تا یک جایی دربیاید و از منفذی بتوان گفت وگو کرد. این برایم تجربه جالبی بود. بعد که پای تدوین می نشینیم می بینیم هر یک از آدم ها جهان عجیبی دارند. هر یک دنیای عجیبی دارند که قبلا این را نمی دانستم.

در بین برنامه هایی که پخش شده جذاب ترین برای شما کدام بود؟
به نظرم آقای صالحی و مجدزاده! اصلا گفت وگوی مجدزاده تکان دهنده بود.

سخت ترین مصاحبه کدام بود؟
به نظرم گفت وگوی آقای خسرو معتضد. از این نظر سخت بود که وقتی می گویید ش تا شهریار می رود و حتی یک روایت تاریخی را عاشقانه توضیح می دهد حالا شما بخواهید سوال دیگری وارد کنید، مسیر را منحرف کنید یا چالشی ایجاد کنید سخت است. ضمن اینکه برخی از مصاحبه شونده ها به این عادت کردند تریبونی در اختیار آنها باشد که فقط خود آنها حرف بزنند. همیشه وقتی به مصاحبه ای دعوت شدند، ابتدا احوالپرسی کردند و بعد هم تا انتهای برنامه هر جور که دل شان خواسته، رفته اند. برای برخی از اینها سخت است به جای چه خبر؟، آن وسط دو تا سوال دیگری بپرسید در حالی که عادت کرده رشته کلام در دست خودش باشد و از ابتدا تا آخر برود. این وسط سوال چه خبر؟ یا سوال دیگر او را بهم می ریزد و دنیایش عوض می شود.

جوابیه ای بعد از پخش برنامه داشتید؟
نه.

تاکنون سوالی از میهمانان پرسیدید که آنها جواب بدهند و بعد متوجه شوید دروغ می گوید؟
بله. نمی گویم دروغ گفته ولی نخواسته راست بگوید.

واکنش شما همان لحظه طوری نبود که متوجه شود که اشتباه شان را فهمیدید؟
نه. به یک سن و سالی رسیدم که دنبال این چیزها نیستم.

22057