قانون 110 سکه مهریه

قانون ۱۱۰ سکه مهریه نقطه عطفی در رویه های اجرایی مهریه در ایران است که نقش مهمی در تعیین ضمانت اجرایی کیفری (حبس) برای عدم پرداخت مهریه ایفا می کند. این قانون، حد نصاب اعمال حبس را تا ۱۱۰ سکه طلای بهار آزادی تعیین کرده است. این شرایط، چه برای زنانی که به دنبال احقاق حق خود هستند و چه برای مردانی که با تکلیف پرداخت آن مواجه اند، ابهامات فراوانی را به وجود آورده است. درک صحیح این قانون و رویه های قضایی مرتبط با آن، برای هر دو طرف حیاتی است تا بتوانند تصمیمات آگاهانه ای بگیرند.

مسئله مهریه و چالش های حقوقی پیرامون آن، از جمله موضوعات پیچیده در نظام حقوقی خانواده ایران است. بسیاری از افراد درگیر در این مسائل، با ابهامات و سوالات متعددی درباره چگونگی مطالبه، پرداخت، و تبعات قانونی آن روبرو می شوند. به ویژه، مفهوم «۱۱۰ سکه» به عنوان یک نقطه عطف کلیدی در رویه های اجرایی مهریه، پرسش های زیادی را ایجاد کرده است. تغییرات مداوم در رویه های قضایی، به ویژه در خصوص احتمال حبس برای عدم پرداخت مهریه و راه های قانونی اثبات اعسار، این پیچیدگی ها را دوچندان می کند.

هدف از این راهنمای جامع، روشن کردن جنبه های حقوقی، اجرایی و عملی قانون 110 سکه مهریه برای هر دو طرف (زن و مرد) است. در ادامه تلاش شده تا تمامی سوالات احتمالی افراد درگیر در این مسائل پوشش داده شود و اطلاعاتی فراتر از آنچه عموماً در دسترس است، به ویژه در مورد کاهش احتمال حبس در رویه قضایی جدید و نحوه اثبات اعسار، ارائه شود تا این محتوا به عنوان یک منبع معتبر و کاربردی برای تمامی مخاطبان عمل کند.

مهریه چیست و انواع آن؟ (درکی پایه از یک تعهد مهم)

مهریه، تعهدی مالی است که مرد در زمان عقد ازدواج به گردن می گیرد و به محض جاری شدن صیغه عقد، زن مالک آن می شود. این مالکیت، به زن حق می دهد تا هر زمان که بخواهد، آن را مطالبه کند و هر نوع تصرفی را که صلاح می داند، در آن انجام دهد. مهریه می تواند شامل هر مالی باشد که ارزش اقتصادی و قابلیت داد و ستد داشته باشد؛ از سکه طلا و وجه نقد گرفته تا املاک و حتی منافع (مانند اجاره بهای یک ملک). در رویه های حقوقی و زندگی روزمره، دو نوع اصلی از مهریه وجود دارد که شرایط مطالبه و پرداخت آن ها با یکدیگر تفاوت های اساسی دارد.

مهریه عندالمطالبه: حق زن، تعهد مرد

مهریه عندالمطالبه به این معنا است که زن می تواند در هر زمان، پس از جاری شدن عقد و بدون نیاز به اثبات توانایی مالی همسرش، تمام یا بخشی از مهریه خود را مطالبه کند. این نوع مهریه، رایج ترین شکل مهریه در ایران است و بسیاری از ازدواج ها بر مبنای آن صورت می گیرد. افراد متوجه می شوند که مطالبه این نوع مهریه، نه تنها در زمان اختلافات بلکه حتی در طول زندگی مشترک و با هدف پشتوانه مالی برای زن امکان پذیر است. ضمانت اجرایی مهریه عندالمطالبه بسیار قوی است و مرد مکلف به پرداخت آن است. اگر مرد از پرداخت امتناع کند و اموالی برای توقیف داشته باشد، زن می تواند از طریق اداره ثبت اسناد یا دادگاه، اموال او را توقیف کرده و مهریه خود را وصول کند.

مهریه عندالاستطاعه: مطالبه مشروط

در مقابل مهریه عندالمطالبه، مهریه عندالاستطاعه قرار دارد که مطالبه آن شرایط متفاوتی دارد. افرادی که این نوع مهریه را برای خود تعیین کرده اند، می دانند که زن تنها در صورتی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که توانایی مالی مرد برای پرداخت آن اثبات شود. این بدان معناست که در مهریه عندالاستطاعه، بار اثبات تمکن مالی بر عهده زن است. مردان با این نوع مهریه، در صورت عدم توانایی مالی، از تعهد پرداخت فوری مبرا هستند تا زمانی که تمکن مالی آن ها توسط زن اثبات شود. این تفاوت اساسی، موجب می شود که رویه های حقوقی مربوط به این دو نوع مهریه، کاملاً از یکدیگر متمایز باشند و هر کدام مسیرهای قانونی خاص خود را برای مطالبه یا پرداخت داشته باشند.

مبنای قانونی 110 سکه مهریه: چرا این عدد اهمیت دارد؟

اهمیت قانون 110 سکه مهریه در نظام حقوقی ایران، به سال ها پیش و با هدف کاهش آمار زندانیان مهریه و حبس زدایی بازمی گردد. قانون گذار با توجه به مشکلات اجتماعی و خانوادگی ناشی از زندانی شدن مردان به دلیل عدم پرداخت مهریه، تصمیم به اصلاحاتی گرفت که نقطه عطف آن، تعیین سقف ۱۱۰ سکه برای اعمال ضمانت اجرایی کیفری بود. این بدان معنا نیست که مهریه های بالای ۱۱۰ سکه باطل یا غیرقابل مطالبه اند؛ بلکه صرفاً سازوکار وصول آن ها در مازاد بر این مقدار متفاوت می شود.

ریشه های قانونی و هدف حبس زدایی

افراد آگاه از مسائل حقوقی، درمی یابند که ریشه های قانون 110 سکه مهریه در ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ نهفته است. این ماده به صراحت بیان می کند که «چنانچه مهریه بیش از ۱۱۰ سکه بهار آزادی باشد، پرداخت مازاد بر آن منوط به اثبات تمکن مالی زوج توسط زوجه است و در صورت عدم اثبات، مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، بازداشت نمی شود.» این ماده با هدف حبس زدایی و جلوگیری از زندانی شدن مردان در خصوص مهریه های سنگین وضع شده است.

علاوه بر این، ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی نیز چگونگی اجرای احکام مالی، از جمله مهریه را مشخص می کند و این دو قانون در کنار یکدیگر، چارچوب قانونی مطالبه و اجرای مهریه را شکل می دهند. ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنج ساله توسعه ششم نیز بر نقش اداره ثبت در اجرای مهریه تاکید دارد و مسیر مطالبه را تا حد امکان از مراجع قضایی به سمت اداره ثبت سوق می دهد.

تفسیر دقیق مفهوم 110 سکه

بسیاری از افراد به اشتباه تصور می کنند که ۱۱۰ سکه، سقف قانونی مهریه است و بیش از آن قابل مطالبه نیست. این برداشت کاملاً نادرست است. افراد با کسب آگاهی دقیق متوجه می شوند که ۱۱۰ سکه، در واقع حد نصابی برای اعمال ضمانت اجرایی کیفری (حبس) است. به بیان دیگر، مرد برای عدم پرداخت مهریه تا ۱۱۰ سکه می تواند با حکم جلب و بازداشت مواجه شود (البته با رویه های قضایی جدید که توضیح داده خواهد شد، این احتمال بسیار کمتر شده است)، اما برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، حتی در صورت اثبات تمکن مالی او، صرفاً امکان توقیف اموال و وصول مدنی وجود دارد و حبس منتفی است. این تمایز، نکته ای کلیدی است که درک آن برای هر دو طرف دعوای مهریه ضروری است.

قانون ۱۱۰ سکه مهریه صرفاً برای کاهش زندانیان مهریه و حبس زدایی وضع شده و به هیچ وجه به معنای عدم اعتبار یا عدم قابلیت مطالبه مهریه های بالاتر نیست.

روند مطالبه مهریه تا 110 سکه (از ثبت تا دادگاه)

مطالبه مهریه، به ویژه تا سقف ۱۱۰ سکه، مسیری مشخص و قانونی دارد که طی کردن آن نیازمند آگاهی از مراحل و مستندات لازم است. افراد درگیر در این موضوع، همواره در جستجوی سریع ترین و کم هزینه ترین راه برای وصول مهریه خود هستند. قانون گذار نیز با هدف کاهش بار پرونده های ورودی به دادگاه ها و تسهیل فرآیند برای زوجین، اولویت را به مطالبه از طریق اجرای ثبت داده است.

مرحله اول: مطالبه از طریق اجرای ثبت (راهکاری کارآمد)

اولین گام برای مطالبه مهریه، به خصوص مهریه عندالمطالبه که سند ازدواج آن رسمی است، مراجعه به اجرای ثبت اسناد است. زن با در دست داشتن اصل سند ازدواج و کارت ملی خود، می تواند به دفترخانه ای که عقد در آن ثبت شده است، مراجعه و درخواست صدور اجراییه مهریه را مطرح کند. افراد متوجه می شوند که این مسیر، معمولاً سریع تر و کم دردسرتر از راه قضایی است، مشروط بر اینکه مرد اموالی داشته باشد که قابلیت شناسایی و توقیف داشته باشند.

شرایط و مدارک لازم

برای شروع فرآیند، زن باید مدارک زیر را به دفترخانه ارائه دهد:

• اصل سند ازدواج رسمی
• کارت ملی
• تصویر شناسنامه
• درخواست کتبی برای صدور اجراییه مهریه

پس از ارائه مدارک، دفترخانه درخواست را به واحد اجرای ثبت ارسال می کند و اجراییه مهریه صادر می شود. این اجراییه به مرد ابلاغ می شود و او معمولاً ۱۰ روز فرصت دارد تا بدهی خود را پرداخت کند یا ترتیبات پرداخت آن را فراهم آورد.

معرفی اموال و توقیف

افرادی که این مسیر را طی کرده اند، می دانند که نقش معرفی اموال در این مرحله بسیار مهم است. اگر مرد در مهلت قانونی مهریه را پرداخت نکند، زن می تواند با معرفی اموال او (مانند حساب های بانکی، خودرو، ملک یا حتی حقوق و دستمزد)، از اداره ثبت درخواست توقیف کند. البته، باید توجه داشت که برخی اموال مرد، تحت عنوان «مستثنیات دین» قرار می گیرند و قابل توقیف نیستند. این مستثنیات شامل منزل مسکونی متناسب با شان، ابزار و اثاثیه ضروری زندگی، وسایل امرار معاش و … می شوند.

در صورتی که اداره ثبت نتواند اموالی از مرد شناسایی کند یا اموال شناسایی شده در حد مستثنیات دین باشند، پس از گذشت شش ماه از تاریخ درخواست زن و عدم وصول مهریه، گواهی لازم صادر و به زن ارائه می شود. با در دست داشتن این گواهی، زن می تواند برای ادامه مطالبه به دادگاه خانواده مراجعه کند.

مرحله دوم: مطالبه از طریق دادگاه خانواده (زمانی که ثبت به نتیجه نمی رسد)

اگر مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت به نتیجه نرسد (مثلاً به دلیل عدم شناسایی اموال یا غیررسمی بودن سند ازدواج)، گام بعدی مراجعه به دادگاه خانواده است. در این مرحله، زن با تسلیم دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه، فرآیند قضایی را آغاز می کند.

فرایند رسیدگی در دادگاه

در دادگاه، پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه ای ارجاع داده شده و طرفین برای شرکت در جلسات رسیدگی دعوت می شوند. دادگاه با بررسی مستندات، از جمله سند ازدواج و گواهی عدم حصول نتیجه از اجرای ثبت، و همچنین استماع اظهارات طرفین، حکم مقتضی را صادر می کند. در این مرحله نیز، دادگاه تلاش می کند تا با شناسایی اموال مرد، مهریه را از طریق توقیف و فروش آن ها وصول کند. اگر مرد مدعی عدم توانایی مالی (اعسار) باشد، می تواند در همین مرحله یا حتی پیش از آن، دادخواست اعسار خود را به دادگاه ارائه دهد تا از حبس جلوگیری کرده و مهریه را تقسیط کند. این مسیر، هرچند ممکن است زمان برتر باشد، اما در نهایت به صدور حکم قضایی منجر می شود که ضمانت اجرایی قوی تری دارد.

حبس برای مهریه تا 110 سکه: رویه قضایی جدید و واقعیت های امروز (1404)

مسئله حبس برای عدم پرداخت مهریه، همواره یکی از نقاط پربحث در قانون 110 سکه مهریه بوده است. در گذشته، این احتمال وجود داشت که مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه تا سقف ۱۱۰ سکه، با حکم جلب و حبس مواجه شود. اما رویه های قضایی در سال های اخیر، به ویژه در سال ۱۴۰۴، دستخوش تغییرات مهمی شده اند که هدف اصلی آن ها، همان طور که پیش تر اشاره شد، حبس زدایی و کاهش زندانیان مالی است.

تغییر رویکرد دادگاه ها

افرادی که با پرونده های مهریه درگیر بوده اند، مشاهده کرده اند که در حال حاضر، دادگاه ها حتی برای مهریه تا ۱۱۰ سکه نیز به ندرت حکم جلب و بازداشت صادر می کنند. این تغییر رویکرد، نتیجه تلاش برای کاهش بار زندان ها و فراهم آوردن فرصت برای مردان برای پرداخت مهریه از طریق تقسیط است. به عبارت دیگر، تمرکز از حبس به سمت یافتن راهکارهای عملی برای وصول مهریه تغییر یافته است.

قوه قضائیه با صدور بخشنامه ها و رویه های جدید، بر این نکته تأکید کرده که حبس باید آخرین راهکار باشد و حتی برای مهریه تا ۱۱۰ سکه نیز، در صورت ارائه دادخواست اعسار از سوی مرد، امکان بازداشت اولیه به حداقل برسد. این تغییر، تجربه افراد را در فرآیند مطالبه مهریه دگرگون کرده است.

نقش کلیدی دادخواست اعسار

در رویه جدید، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه به ابزاری حیاتی برای مردان تبدیل شده است. مردان، در صورت عدم توانایی در پرداخت یکجای مهریه (حتی تا سقف ۱۱۰ سکه)، می توانند با ارائه این دادخواست، از بازداشت جلوگیری کرده و دادگاه را متقاعد به تقسیط مهریه کنند. دادگاه با بررسی توان مالی مرد، مبلغ پیش قسط و تعداد اقساط را تعیین می کند.

باید در نظر داشت که در صورت بازداشت مرد، او می تواند در زندان نیز دادخواست اعسار را مطرح کند و در صورت اثبات اعسار، آزاد شود. با این حال، عدم پرداخت اقساط تعیین شده توسط دادگاه، می تواند منجر به جلب مجدد و بازداشت شود. بنابراین، اگرچه احتمال حبس اولیه کاهش یافته، اما تعهد به پرداخت اقساط همچنان پابرجاست و عدم رعایت آن می تواند عواقب جدی به دنبال داشته باشد. درک این ظرایف برای هر دو طرف پرونده مهریه، بسیار مهم است تا بتوانند مسیر قانونی خود را به درستی پیش ببرند.

مطالبه مهریه بالای 110 سکه: شرایط و چالش ها

همان طور که اشاره شد، قانون 110 سکه مهریه یک نقطه کلیدی برای تعیین ضمانت اجرایی کیفری است. اما برای مهریه هایی که از این سقف فراتر می روند، شرایط مطالبه و وصول کاملاً متفاوت خواهد بود. در این موارد، مسیر حقوقی پیچیدگی های خاص خود را دارد و زن برای دریافت مازاد بر ۱۱۰ سکه، باید چالش های بیشتری را پشت سر بگذارد.

تفاوت اصلی: اثبات تمکن مالی زوج

مهم ترین تفاوتی که افراد درگیر با مهریه های بالای ۱۱۰ سکه با آن مواجه می شوند، این است که برای وصول مازاد بر این مقدار، بار اثبات «تمکن مالی» مرد بر عهده زن خواهد بود. این یعنی، زن باید به دادگاه ثابت کند که همسرش توانایی مالی لازم برای پرداخت مهریه اضافی را دارد. این موضوع، فرآیند مطالبه را از حالت صرفاً اجرایی به حالتی تحقیقاتی و اثباتی تغییر می دهد و نیاز به جمع آوری مستندات و شواهد قوی دارد.

نحوه اثبات تمکن مالی زوج توسط زوجه

اثبات تمکن مالی مرد، ممکن است کار ساده ای نباشد و نیازمند تلاش و پیگیری فراوان از سوی زن باشد. افرادی که این مسیر را تجربه کرده اند، می دانند که چه دشواری هایی در این مرحله وجود دارد. زن می تواند از راه های مختلفی برای اثبات این موضوع اقدام کند:

• معرفی اموال: معرفی هرگونه دارایی منقول و غیرمنقول مرد، مانند ملک، خودرو، سهام شرکت ها، اوراق بهادار، موجودی حساب های بانکی، سپرده های سرمایه گذاری و… می تواند به اثبات تمکن مالی کمک کند.
• استعلام از مراجع رسمی: زن می تواند از طریق دادگاه، درخواست استعلام از مراجع مختلف مانند اداره ثبت اسناد و املاک (برای شناسایی املاک)، راهور (برای شناسایی خودرو)، بانک مرکزی (برای حساب های بانکی) و سازمان بورس (برای سهام) را داشته باشد.
• شهادت شهود: شهادت افرادی که از وضعیت مالی مرد آگاه هستند و می توانند دارایی ها یا درآمد او را تأیید کنند، می تواند دلیل محکمه پسندی باشد.
• سایر دلایل: هرگونه مدرک دال بر درآمد بالا، شغل پردرآمد، فعالیت های تجاری گسترده و… که نشان دهنده توان مالی مرد باشد، قابل ارائه به دادگاه است.

یکی از چالش های اصلی در این مرحله، شناسایی اموالی است که ممکن است مرد آن ها را به نام خود ثبت نکرده باشد یا به صورت صوری به نام دیگران منتقل کرده باشد. این مسائل نیازمند تحقیقات دقیق و گاهاً کارشناسی است.

عدم شمول حبس برای مازاد بر 110 سکه

نکته بسیار مهم در مطالبه مهریه بالای ۱۱۰ سکه این است که حتی در صورت اثبات تمکن مالی مرد برای پرداخت مازاد بر ۱۱۰ سکه، ضمانت اجرایی کیفری (یعنی حبس) برای این بخش از مهریه وجود ندارد. این بدان معناست که مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه بیش از ۱۱۰ سکه، زندانی نخواهد شد. وصول این بخش از مهریه، صرفاً از طریق توقیف اموال و اقدامات مدنی امکان پذیر است. این جنبه از قانون، هم به مردان اطمینان می دهد که برای مهریه های سنگین، با حبس مواجه نمی شوند و هم به زنان نشان می دهد که مسیر مطالبه این بخش از مهریه، تنها از طریق شناسایی و توقیف اموال خواهد بود.

دادخواست اعسار و تقسیط مهریه (راهکاری حیاتی برای مردان)

در مواجهه با حکم قطعی پرداخت مهریه، چه تا ۱۱۰ سکه و چه برای مازاد بر آن (در صورت اثبات تمکن)، مردان ممکن است با چالش عدم توانایی پرداخت یکجای آن مواجه شوند. در این شرایط، «دادخواست اعسار» به عنوان یک راهکار حقوقی کلیدی برای مردان عمل می کند تا بتوانند از تبعات احتمالی مانند حبس جلوگیری کرده و مهریه را به صورت اقساطی پرداخت کنند. افراد درگیر در این مسائل، درمی یابند که این دادخواست، فرصتی برای مدیریت بدهی و جلوگیری از وخامت اوضاع مالی و اجتماعی است.

تعریف و شرایط اعسار

«اعسار» در اصطلاح حقوقی به معنای ناتوانی فرد در پرداخت بدهی های مالی خود به صورت یکجا است. مردی که محکوم به پرداخت مهریه شده و توانایی پرداخت تمام آن را در یک مرحله ندارد، می تواند با ارائه دادخواست اعسار، از دادگاه بخواهد که شرایط پرداخت را بر اساس توان مالی واقعی او تعیین کند. تجربه ها نشان داده که این دادخواست، یک حق قانونی برای هر محکوم علیه مالی است.

مرد باید ظرف مدت یک ماه پس از ابلاغ اجراییه مهریه (چه از طریق اداره ثبت و چه از طریق دادگاه)، دادخواست اعسار خود را به دادگاه خانواده ارائه دهد. تأخیر در ارائه این دادخواست می تواند منجر به صدور حکم جلب و بازداشت شود، هرچند که همان طور که قبلاً ذکر شد، رویه قضایی جدید به سمت کاهش حبس پیش می رود. اما برای حفظ حقوق و پیشگیری از مشکلات، رعایت این مهلت زمانی بسیار مهم است.

فرایند رسیدگی به دادخواست اعسار

پس از ارائه دادخواست اعسار، دادگاه به آن رسیدگی می کند. در این مرحله، مرد باید مدارکی را برای اثبات ناتوانی مالی خود به دادگاه ارائه دهد:

• لیست اموال: مرد باید لیستی از تمامی اموال منقول و غیرمنقول خود، همراه با ارزش تقریبی آن ها، به دادگاه ارائه دهد. این لیست باید شامل هر آنچه که به نام اوست باشد، حتی اگر ارزش کمی داشته باشد.
• استشهادیه محلی: ارائه استشهادیه ای که توسط حداقل دو نفر از افراد مطلع و معتبر محلی (همسایگان، همکاران، دوستان) امضا شده باشد و در آن به ناتوانی مالی مرد گواهی دهند، از مدارک مهم است. شهود باید در جلسه دادگاه حاضر شده و شهادت خود را تأیید کنند.
• مدارک مالی: هرگونه مدرکی دال بر نداشتن درآمد کافی، بدهی ها، هزینه های ضروری زندگی، تعداد افراد تحت تکفل و… می تواند به دادگاه در تصمیم گیری کمک کند.

دادگاه با بررسی این مدارک و شنیدن اظهارات شهود، در مورد اعسار مرد تصمیم گیری می کند. در صورت اثبات اعسار، دادگاه با در نظر گرفتن توان مالی واقعی مرد، معمولاً یک مبلغ «پیش قسط» و سپس تعداد و مبلغ «اقساط ماهانه» را تعیین می کند. این تصمیم به گونه ای است که هم حقوق زن برای دریافت مهریه حفظ شود و هم مرد تحت فشار غیرمنابل پرداخت یکجای آن قرار نگیرد. افراد باید به خاطر داشته باشند که این اقساط، تعهدی قانونی هستند و عدم پرداخت آن ها می تواند به جلب مجدد و بازداشت مرد منجر شود.

دادخواست اعسار، یک ابزار قانونی مهم برای مردانی است که توانایی پرداخت یکجای مهریه را ندارند و به آن ها کمک می کند تا بدهی خود را به صورت اقساطی و متناسب با توان مالی شان پرداخت کنند.

نکات حقوقی مهم و توصیه های کاربردی (چراغ راهی برای هر دو طرف)

مسئله مهریه و قانون 110 سکه مهریه، ابعاد حقوقی و شخصی گسترده ای دارد که آگاهی از آن ها می تواند به هر دو طرف (زن و مرد) در اتخاذ تصمیمات آگاهانه کمک کند. افرادی که در این مسیر قدم می گذارند، درمی یابند که دانستن برخی نکات و رعایت توصیه های کاربردی، می تواند از بروز بسیاری از مشکلات و پیچیدگی های آتی جلوگیری کند.

توصیه های کاربردی برای زنان

برای زنانی که به دنبال مطالبه مهریه خود هستند، چند نکته کلیدی وجود دارد که رعایت آن ها می تواند به احقاق حقوقشان کمک شایانی کند:

• مشاوره با وکیل متخصص: پیش از هر اقدامی، مشورت با یک وکیل متخصص در امور خانواده ضروری است. وکیل می تواند با توجه به شرایط خاص پرونده، بهترین مسیر قانونی را برای مطالبه مهریه پیشنهاد دهد و از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کند.
• جمع آوری مدارک تمکن مالی: حتی پیش از طرح دعوا، جمع آوری هرگونه مدرک مربوط به تمکن مالی همسر (مانند اسناد املاک، خودرو، اطلاعات حساب های بانکی، شغل و درآمد) می تواند در آینده، به ویژه برای مهریه بالای ۱۱۰ سکه، بسیار مفید باشد.
• آگاهی از حقوق مالی دیگر: مهریه تنها حق مالی زن نیست. نفقه، اجرت المثل ایام زوجیت و نصف اموال (در صورت شروط ضمن عقد) نیز از حقوقی هستند که زن می تواند همزمان یا به صورت جداگانه مطالبه کند. آگاهی از این حقوق، قدرت چانه زنی زن را در فرآیند مطالبه مهریه افزایش می دهد.
• پرهیز از بخشش بدون آگاهی: در بسیاری از موارد، به ویژه در مراحل اولیه اختلافات، ممکن است پیشنهاد بخشش مهریه در ازای طلاق یا توافقات دیگر مطرح شود. زن باید از عواقب قانونی بخشش مهریه و تفاوت آن با بذل مهریه در طلاق خلع کاملاً آگاه باشد و بدون مشورت حقوقی دست به چنین اقدامی نزند.

توصیه های کاربردی برای مردان

برای مردانی که با تعهد پرداخت مهریه مواجه هستند یا در شرف ازدواج اند، آگاهی از نکات زیر می تواند از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری کند:

• آگاهی کامل قبل از عقد: مردان باید پیش از عقد، از میزان مهریه و تعهدات قانونی مرتبط با آن کاملاً آگاه باشند و تنها مهریه ای را بپذیرند که توانایی پرداخت آن را دارند. چشم و هم چشمی در تعیین مهریه می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد.
• اقدام فوری برای دادخواست اعسار: در صورت عدم توانایی پرداخت یکجای مهریه، مرد باید هرچه سریع تر (ترجیحاً در مهلت یک ماهه پس از ابلاغ اجراییه) دادخواست اعسار را به دادگاه ارائه دهد تا از حبس جلوگیری کند و شرایط تقسیط را فراهم آورد.
• پرهیز از نقل و انتقال صوری اموال: به هیچ عنوان نباید برای فرار از پرداخت مهریه، اقدام به نقل و انتقال صوری اموال به نام افراد دیگر کرد. این عمل «معامله به قصد فرار از دین» تلقی شده و دارای عواقب کیفری است و می تواند مرد را با مجازات های سنگین تری مواجه کند.
• مراجعه به وکیل: مدیریت پرونده های مهریه و اعسار، نیاز به تخصص حقوقی دارد. مشاوره و وکالت گرفتن از یک وکیل متخصص، می تواند به مرد در ارائه صحیح دادخواست اعسار، اثبات ناتوانی مالی و تعیین اقساط منطقی کمک کند.

مستثنیات دین: اموالی که توقیف نمی شوند

یکی از مفاهیم مهم در فرآیند توقیف اموال برای مهریه، «مستثنیات دین» است. افراد متوجه می شوند که برخی اموال مرد، با وجود محکومیت مالی، قابل توقیف نیستند و برای حفظ حداقل های زندگی محکوم علیه، از شمول توقیف خارج شده اند. این اموال شامل موارد زیر می شوند:

• منزل مسکونی که عرفاً و متناسب با شان مرد باشد.
• اثاثیه و لوازم ضروری زندگی که برای ادامه حیات او لازم است.
• وسیله نقلیه ضروری (مانند خودرو برای امرار معاش).
• ابزار و وسایل کار و امرار معاش.
• تلفن همراه و خط آن.
• مقدار معینی از وجه نقد یا مواد خوراکی (که به تشخیص دادگاه برای مدت معینی لازم است).

تأثیر نوع طلاق بر مهریه

نوع طلاق نیز می تواند بر وضعیت مهریه تأثیرگذار باشد. در طلاق از نوع خلع، زن برای کسب رضایت مرد به طلاق، بخشی از مهریه (یا تمام آن) را به او می بخشد. در طلاق رجعی، مرد می تواند تا پایان عده به زندگی مشترک بازگردد و در این صورت، مهریه کماکان به قوت خود باقی است. در طلاق از سوی زن (معمولاً با شروط ضمن عقد یا وکالت طلاق)، زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند. درک این تفاوت ها، به زن و مرد کمک می کند تا در فرآیند طلاق، تصمیمات حقوقی صحیحی بگیرند.

در نهایت، آگاهی از پیچیدگی های قانون 110 سکه مهریه و دیگر قوانین مرتبط با آن، برای هر دو طرف دعوای مهریه ضروری است. افراد با کسب اطلاعات دقیق و به روز و همچنین مشاوره با متخصصان حقوقی، می توانند از حقوق خود دفاع کرده و از بروز مشکلات و تبعات ناخواسته جلوگیری کنند. این یک مسیر حساس و پرچالش است که با دانش و برنامه ریزی درست، می توان آن را با کمترین آسیب پشت سر گذاشت.