آموزش ساخت شابلون چاپ سیلک : اصول اجزاء کاربردها و نکات فنی

چاپ سیلک یکی از قدیمی ترین و پرکاربردترین روش های چاپ است که در صنایع مختلفی نظیر بسته بندی تبلیغات مد و پوشاک استفاده می شود. این روش به دلیل کیفیت بالا تنوع رنگ و امکان چاپ روی سطوح مختلف (مثل پارچه پلاستیک و فلز) طرفداران زیادی دارد. یکی از اجزای اصلی این فرآیند شابلون است. در این مقاله به طور جامع و علمی به ساخت شابلون چاپ سیلک اصول عملکرد اجزاء اصلی کاربردهای صنعتی و مثال های عملی می پردازیم.

عملکرد شابلون چاپ سیلک

چاپ سیلک از انتقال جوهر یا رنگ از طریق یک توری (شابلون) بر روی سطح مورد نظر عمل می کند. در این فرآیند توری در بخش هایی که قرار است رنگ عبور کند باز است و در بقیه قسمت ها مسدود می شود. این عمل توسط امولسیون حساس به نور انجام می شود که بر روی شابلون اعمال شده و پس از نوردهی نقاطی که تصویر طراحی شده روی آن ها قرار دارد شفاف می شوند و بقیه بخش ها مانع عبور جوهر خواهند شد.

اجزای اصلی شابلون

1. قاب شابلون : این قاب معمولاً از چوب یا آلومینیوم ساخته می شود و نگهدارنده توری است. آلومینیوم به دلیل مقاومت بیشتر و وزن سبک معمولاً ترجیح داده می شود.
2. توری : توری اصلی ترین بخش شابلون است که به قاب متصل می شود و بر حسب نوع چاپ دارای چشمه های ریز و درشت است. معمولاً از نایلون پلی استر یا فلز ساخته می شود.
3. امولسیون حساس به نور : این ماده روی توری پخش می شود و پس از نوردهی تصویر یا طرح مورد نظر روی شابلون حک می شود.
4. تیغه کش (اسکوییجی) : ابزاری است که برای انتقال یکنواخت رنگ از طریق شابلون به سطح چاپ استفاده می شود.

مراحل ساخت شابلون چاپ سیلک

۱. انتخاب قاب و توری

بسته به نوع سطح چاپی و نوع چاپ قاب و توری انتخاب می شود. برای طرح های دقیق و چاپ های ظریف توری های با چشمه های ریزتر مناسب تر هستند.

۲. آماده سازی توری

پس از نصب توری روی قاب سطح آن باید با مواد شیمیایی مناسب تمیز و چربی زدایی شود تا امولسیون به خوبی به توری بچسبد.

۳. اعمال امولسیون

امولسیون حساس به نور به طور یکنواخت بر روی توری اعمال می شود و باید در اتاق تاریک نگهداری شود تا از نور مستقیم محافظت شود.

۴. نوردهی و چاپ تصویر

پس از خشک شدن امولسیون طرح مورد نظر با استفاده از فیلم نگاتیو روی شابلون قرار می گیرد و توسط نور UV به آن تابانده می شود. بخش های که نور را عبور داده اند سخت شده و بقیه بخش ها پس از شستشو با آب پاک می شوند.

۵. تست و آماده سازی نهایی

پس از نوردهی شابلون را با آب می شویند و بخش های حساس به نور که تصویر طراحی شده را تشکیل می دهند از توری جدا می شوند. حالا شابلون آماده استفاده است.

کاربردهای صنعتی

چاپ سیلک به دلیل انعطاف پذیری و تنوع بالای سطوح چاپی در صنایع مختلفی کاربرد دارد :

• صنعت پوشاک : چاپ روی تی شرت ها کیف ها و پارچه های متنوع
• صنعت تبلیغات : چاپ پوسترها بنرها و محصولات تبلیغاتی مانند کیسه های نایلونی
• صنعت الکترونیک : استفاده برای چاپ مدارات الکترونیکی روی بردهای PCB
• صنایع بسته بندی : چاپ لوگو و برند روی بسته های مقوایی یا پلاستیکی

شابلون های که در دستگاه چاپ سیلک استفاده می شوند از فریم های با جنس فلز ساخته می شوند و عموما از جنس آلومینیوم هستند. این فریم ها علاوه بر سبک بودن دارای استحکام بالایی هستند.

مثال عملی : چاپ روی تی شرت

یکی از رایج ترین کاربردهای چاپ سیلک چاپ طرح های گرافیکی روی تی شرت است. برای این کار مراحل زیر انجام می شود :

1. طراحی دیجیتال : طرح در نرم افزارهای گرافیکی مانند Photoshop یا CorelDRAW آماده می شود.
2. انتقال طرح به شابلون : طرح آماده شده به صورت نگاتیو روی فیلم چاپ و سپس به شابلون منتقل می شود.
3. آماده سازی پارچه : تی شرت روی میز چاپ قرار می گیرد و شابلون بر روی آن فیکس می شود.
4. انتقال رنگ : رنگ مورد نظر با استفاده از تیغه کش به پارچه منتقل می شود.
5. خشک کردن : پس از چاپ تی شرت باید در خشک کن یا در معرض هوای آزاد قرار گیرد تا رنگ به طور کامل خشک شود.

تکنولوژی های پیشرفته در ساخت شابلون

با پیشرفت های صنعتی دستگاه های اتوماتیک و نیمه اتوماتیک چاپ سیلک وارد بازار شده اند. این دستگاه ها امکان سرعت بیشتر و دقت بالاتر در چاپ را فراهم کرده اند. برخی از این دستگاه ها مجهز به سیستم های نوردهی خودکار و کنترل دقیق ضخامت امولسیون هستند که کیفیت چاپ را بهبود می بخشند.

استانداردهای بین المللی

چاپ سیلک نیز مانند سایر فرآیندهای صنعتی تحت استانداردهای خاصی قرار دارد. به عنوان مثال استاندارد ISO ۱۲۶۴۷–۳ به کنترل کیفیت در فرآیند چاپ سیلک اختصاص دارد و نکاتی نظیر دقت رنگ دوام چاپ و تطابق با محیط زیست را پوشش می دهد.

جدول مقایسه ای انواع توری چاپ سیلک

نوع توری	کاربرد	دقت چاپ	جنس توری
توری نایلونی	چاپ روی پارچه های ضخیم	متوسط	نایلون
توری پلی استری	چاپ دقیق روی فلز و شیشه	بالا	پلی استر
توری فلزی	چاپ های صنعتی سنگین	بسیار بالا	فلز

نکات فنی مهم

• تمیزکاری شابلون : برای حفظ کیفیت چاپ شابلون ها باید پس از هر بار استفاده با دقت تمیز شوند.
• انتخاب صحیح توری : توری های با چشمه های ریز برای چاپ های دقیق مناسب هستند اما برای سطوح بزرگ تر و ضخیم تر توری های درشت چشمه انتخاب بهتری هستند.
• تنظیم صحیح تیغه کش : زاویه و فشار تیغه کش بر کیفیت چاپ تأثیر زیادی دارد.

نتیجه گیری

ساخت شابلون چاپ سیلک به عنوان یکی از مراحل اساسی این فرآیند نیازمند دقت و استفاده از مواد با کیفیت است. انتخاب صحیح قاب توری و امولسیون تأثیر مستقیمی بر کیفیت نهایی چاپ دارد. با رعایت استانداردها و نکات فنی می توان شابلونی با دوام و کارآمد برای استفاده در صنایع مختلف ساخت.

پرسش و پاسخ متداول

۱. آیا می توان از یک شابلون برای چندین بار چاپ استفاده کرد؟ بله با تمیزکاری مناسب و نگهداری صحیح می توان از یک شابلون برای چندین بار چاپ استفاده کرد.

۲. چه نوع توری برای چاپ دقیق روی فلزات مناسب است؟ توری های پلی استری با چشمه های ریز برای چاپ دقیق روی فلزات مناسب هستند.

۳. آیا چاپ سیلک برای محصولات با تیراژ بالا مناسب است؟ بله با استفاده از دستگاه های اتوماتیک چاپ سیلک می توان محصولات با تیراژ بالا را با کیفیت یکنواخت تولید کرد.